Dawna Dąbrowa

Ostatnio dodane

40 / 253« Pierwsza ‹ Poprzednia 38 394041 42 Następna ›Ostatnia »

Tygiel w fabryce drutu

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Żydowscy i chrześcijańscy pracownicy w zakładach braci Klajn”.

Co ciekawe, pisownia nazwiska właścicieli jest jako „Klajn”, kiedy to w reklamach z tamtego okresu występują jako bracia „Klein”.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
W fabryce braci Klajn - przerwa

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „1930 – przerwa obiadowa w fabryce braci Klajn”.

Co ciekawe, pisownia nazwiska właścicieli jest jako „Klajn”, kiedy to w reklamach z tamtego okresu występują jako bracia „Klein”.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
Rodzina Klein'ów

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Wielopokoleniowa rodzina Klein”. Bardzo prawdopodobne, że wykonano je przy ulicy Legionów Polskich, gdzie była siedziba ich wytwórni produktów stalowych.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
W fabryce braci Klajn

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „W wytwórni wyrobów stalowych braci Klajn”.

Co ciekawe, pisownia nazwiska właścicieli jest jako „Klajn”, kiedy to w reklamach z tamtego okresu występują jako bracia „Klein”.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
Żydowskie dzieci w getcie

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Żydowskie dzieci w dąbrowskim getcie”. Lokalizacja to ulica Okrzei z Żeromskiego (wszystko wskazuje na to, że zabudowania w tle już nie istnieją).

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
ul. Okrzei

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako: Ulica Okrzei (Olman) wolna od Żydów.
Zamordowane dzieci z Dąbrowy bawiły się kiedyś tutaj w „wojnę”„.

Zdjęcie najprawdopodobniej zostało wykonane po wojnie – w dolnej części (lokalowej) można zauważyć założone kraty.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
"Tel Aviv" - jadłodajnia Lencznera

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”. To pierwszy materiał tego typu, gdzie tekst jest po polsku i po hebrajsku. Ogłoszenie dotyczy przeniesienia koszernej restauracji o nazwie „Tel Aviv”.

Uwaga
Niniejszym mam zaszczyt zakomunikować P. T. Sz. Klijenteli, iż
Jadłodajnia
moja została przeniesiona z ul. 3-go maja na ulicę
Sobieskiego nr 2
W nadziei, że Sz. Klijent odwiedzi mają jadłofajnię
pozostaję z poważaniem
B. LENCZNER, Dąbrowa-Górn.
ul. Sobieskiego 2.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
Żydowscy skauci

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako: parada centralna „Hashomer Hatzair” na dziedzińcu Bugajera, 1918 r.

„Hashomer Hatzair” oznacza „Młody strażnik” i była to międzynarodowa, młodzieżowa organizacja żydowska (część Światowej Organizacji Syjonistycznej).

Kim był Bugajer? Łukowe przejście jest dosyć charakterystyczne… Zakładem, że to jedno z podwórek przy ul. 3 Maja.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
Sklepik z getta

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Żydowski strach, kiedy miasto okupowali naziści”. Nie jest znana lokalizacje sklepu natomiast bazując na całej serii fotografii można zaryzykować, że był to obszar dąbrowskiego getta (okolice ul. Szopena, Okrzei).

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
ul. Szopena bez Żydów

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Ulica Szopena bez Żydów”. Najprawdopodobniej zostało wykonane po wojnie.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
Na cmentarzu żydowskim

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Jeden z pierwszych grobów na nowym cmentarzu w Dąbrowie (nagrobek Joszui Swiczarczyk z „l”).

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
ul. Szopena

Fragment żydowskiej księgi pamięci o Dąbrowie Górniczej tzw. „yizkor”.
Zdjęcie opisane jako „Ulica Szopena bez Żydów”.

Fotografia pochodzi z „Yizkor – Dąbrowa Górnicza”.
Więcej
Ul. Legionów na Chechłówce

Fragment nie istniejącej dzielnicy – Chechłówki. Charakterystyczna wieża to stacja transformatorowa, która stała się punktem rozpoznawczym na kilku innych zdjęciach. W tle widoczne kominy huty Paulina.

Zdjęcie ze strony http://www.swietokrzyskisztetl.pl .
Więcej
Transport Żydów ze Strzemieszyc

Grupa Żydów z naszywkami z Gwiazdą Dawida na ulicy Legionów Polskich. W tle wozy z dobytkiem i stacja transformatorowa na Chechłówce. Możliwe, że zdjęcie wykonano w 1942 roku, podczas przeprowadzki części ludności z getta w Strzemieszycach do Będzina.

Podziękowania dla Marka Nuckowskiego za opis fotografii.
Więcej
O Chechłówce

Dawna dzielnica, która ulokowana była na granicy Zagórza i Dąbrowy Górniczej.

Chechłówka lub Hechłówka, wś, pow. będziński, należąca do dóbr Zagórze, położona przy drodze bitej od tejże wsi Zagórze do Dąbrowy górniczej. Własność niemieckich poddanych, sukcesorów p. Gustawa Kramsty. Gmina Górnicza, parafia Zagórze. Rozległość gruntów dworskich morg 31, domów dworskich murowanych 7, w tej liczbie koszar na mieszkania robotników 6, drewnianych 4. Ludności czasowej 345. Posiada kopalnie węgla kamiennego. Na pokładzie Uekskul (od nazwiska b. członka rady administracyjnej w latach 1856/8 barona Uekskul) kopania Wilhelm z wychodem zachodnio-północnym. Głębokość do węgli 210 stóp. Grubość pokładu 8 stóp, upad 22 stopnie. Węgiel średniej twardości, szybów dwa, machiny parowe: pociągowa 1 o sile 25 koni i dobywalna 1 o sile 10 koni. W r. 1879 wydobyto węgla pudów 2,440,399, co wynosi korcy 375,400. Zatrudnia robotników: górników 80, pomocników 100. Kopalnia Ignacy, w niej 5 pokładów ponad sobą, każdy do 3 stopy grubości i szósty pod niemi na 4 stopy, z węglem wyrobowym, upad zachodnio-północny. Do ostatniego pokładu 230 stóp głębokości, upad 20 stopni, szybów 6. W r. 1879 wydobyto węgla pudów 362,785, co czyni korcy 55,800. Kopalnia ta obecnie nieczynna i machiny parowe dotychczasowe rozebrane, a ustawiane są przewiezione z kopalni Edward pod Niwką: wodociągowa o sile 47 koni i dobywalna o sile 55 koni, z zamiarem dobicia się do głębszego pokładu Reden, rozciągającego się od rządowej kopalni tegoż nazwiska w Dąbrowie, znakomicie grubego i dobry węgiel wydającego. W bliskości kopalni Ignacy, na południe od tejże, huta cynku, Paulina zwana, mieszcząca 20 pieców. Posiada maszyn parowych 3, z siłą 24 koni. Wytapia galman dowożony z kopalni pod Bolesławcem za Sławkowem, o 23 wiorsty odległej, używając węgla z miejscowych kopalń a częścią i z dowozu z kopalń w Niwce. R. 1879 wyprodukowano cynku 85201 pudów.
Więcej
Legenda o mongolskiej lipie

Marian Kantor-Mirski w jednym z numerów „Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy” przytacza taką legendę:

„W miejscu gdzie droga z Kazdębia łączy się z drogą wiodącą przez Strzemieszyce Małe, stał do niedawna krzyż pamiątkowy, który przed z górą 60 laty został wzniesiony przez ludność Strzemieszyc na pamiątkę prastarej lipy, jaka w tym miejscu rosła od wieków. Z lipą tą, zwaną lipą mongolską łączy się następująca legenda:

Było to w r. 1241. Na Polskę zwaliła się horda dziczy mongolskiej. Krocie tysięcy Tatarów czyli ludzi „z piekła rodem” zalało cały nasz kraj, roznosząc wszędzie mord i pożogę, zamieniając wszystko w pustynię. Po zdobyciu i spaleniu Krakowa, horda ruszyła na zachód, na dalszy podbój świata. Jeden oddział barbarzyńców liczący kilkuset Tatarów zjawił się pod Strzemieszycami i rozlokował się na wzgórzach widniejących w stronie wschodniej wioski. O świtaniu przerażeni mieszkańcy spostrzegli, że wszelka ucieczka jest niemożliwa, bo wioska otoczona jest hordą, która gotowała się do rabunku i mordu.

Wówczas to piękna Dobrochna, córka miejscowego kmiecia, udała się do obozu mongolskiego, stanęła przed wodzem tatarskim, błagając go o pozostawienie w spokoju wioski. Nadzwyczajna piękność dziewczęcia, tak podziałała na dzikiego Tatarzyna, że zgodził się ominąć osadę pod warunkiem jednak, że piękna Dobrochna zostanie jego żoną dobrowolnie. Odważne dziewczę przyjęło warunek. Umówiono się, że pod wieczór wódz tatarski, gotów do odejścia z oddziałem, zjawi się pod lipą na krańcu wsi, gdzie na niego będzie oczekiwać Dobrochna. Gdy o warunkach dowiedzieli się mieszkańcy, zapanował w osadzie wielki smutek, a szczególnie w domu Dobrochny.

Dowiedziała się również o tem Witka (Witosława), towarzyszka Dobrochny, która jako sierota przebywała w domu rodziców pięknej dzieweczki. Po krótkim namyśle, postanowiła zastąpić piękną Dobrochnę i w ten sposób uratować ją od nieszczęścia. Co postanowiła, — zrobiła. Pod wieczór ubrała się w najpiękniejsze suknie Dobrochny i przed wyznaczonym czasem stanęła pod lipą. Wódz tatarski obserwując okolicę ze wzgórza, gdzie stał z oddziałem gotowy do odejścia, — spostrzegłszy pod lipą postać dziewczyny, podjechał z wozem, za którym ciągnął oddział dzikusów. Po ulokowaniu Witki na wozie, horda ruszyła w drogę. Dziewczę przymilając się do wodza, nagliło do pośpiechu. Ponieważ Tatarzy nie znali drogi, Witka stała się ich przewodnikiem. Poprowadziła hordę wprost na południe. Mając nadzieję ocalenia się w jakiś sposób, postanowiła pozostawiać za sobą ślady, po których możnaby było ją odnaleźć. Po ujechaniu pewnej drogi, wyrzuciła z wozu jeden trzewiczek, potem drugi. Za jakiś czas groniec z naszyjnika bursztynowego. Gdy już nie miała co wyrzucać, kazała skręcić w lewo, kierując oddział w topieliska niebezpieczne. Tatarzy nie spodziewając się zdrady, ruszyli z kopyta za wozem. Upłynęło jeszcze trochę czasu i oto cały oddział wpadł na trzęsawiska w okolicach dzisiejszego Kozibrodku. Powstało w hordzie nieopisane zamieszanie, z którego pragnęła skorzystać Witka. Wyskoczyła z wozu na poły tonącego w bagnie. Sztuka się nie udała. Natrafiła na topiel i utonęła w niej. Ten sam los spotkał i Tatarów, zginęli w bagnach wszyscy.

Rano mieszkańcy Strzemieszyc ruszyli po śladach kopyt końskich, w nadziei, że odnajdą dziewczynę. Odnaleźli trzewiczek jeden i drugi, odnaleźli groniec bursztynu, a potem spostrzegli mnóstwo czapic tatarskich, wystających jak kozie brody z bagna. Szukano jeszcze dalej, lecz bezskutecznie. Witki nie odnaleziono.
Na tę pamiątkę lipę nazwano lipą mongolską, miejsce gdzie odnaleziono trzewiczek Witki nazwano Trzewiczkiem, gdzie zdybano groniec bursztynowy przezwano Groniec, zaś bagna gdzie spostrzeżono czapice tatarskie, ochrzczono Kozibrodkiem. Wszystkie te nazwy przetrwały do dni dzisiejszych. Lipa przed 60 laty zwaliła się od starości, a na jej miejscu postawiono krzyż, który jeszcze kilka lat temu oglądałem.”

Podziękowanie dla p. Marka Nuckowskiego za możliwość publikacji.
Więcej
Przy Kołłątaja 21

Zdjęcia z kompleksu przy ul. Kołłątaja 21/A/B/23. To jeden z bardziej charakterystycznych obiektów, gdzie funkcjonuje przeszklony ganek a budynki tworzą naturalne podwórko. Od 1898 roku funkcjonował tutaj młyn „Antoni”.
Więcej
Dawny młyn

Zdjęcia z kompleksu przy ul. Kołłątaja 21/A/B/23. To jeden z bardziej charakterystycznych obiektów, gdzie funkcjonuje przeszklony ganek a budynki tworzą naturalne podwórko. Od 1898 roku funkcjonował tutaj młyn „Antoni”.
Więcej
Plan miasta z 1933

Plan Dąbrowy Górniczej z 1933 roku, który ma dodatkowe znaczniki istniejącej i planowanej zieleni.

Cały plan do pobrania znajduje się tutaj (52MB).

Plik pobrany z zasobów serwisu Polona (public domain).
Więcej
Dąbrowskie legendy i obyczaje

W tym miejscu, będziemy kolekcjonować artykuły zawierające informacje o dąbrowskich legendach, podaniach i zwyczajach:

1901 – legenda o św. Barbarze, podanie o Skarbniku, górnicza brać
1904 – o pustelniku i królowej Jadwidze
1904 – obchody Barbórki i górniczy pogrzeb
1862 – Gołonogi, czyli zamożny pan z Będzina
1929 – o pustelniku z Gołonoga oraz fiołkach Królowej Jadwigi
1931 – mongolska lipa (Kazdębie)
Więcej
Legenda o Gołonogu

Wycinek z 8.11.1862 z „Tygodniku Ilustrowanym” nr 163 (s. 188)
(grafika połączona z trzech oddzielnych fragmentów)

GOŁONÓG,
(Urywek z pamiętnika podróżnego).
Dość… dość już przechadzek po podziemnych ciemnicach kopalni dąbrowskich, dość już wędrówek po płomiennych hutach będzińskich. To dymne powietrze wielkiego ogniska fabryk dusić nas już zaczyna… turkot machin, huk wozów, zacięty szturm młotów we wnętrzu ziemi, stępiają nasze poczucie. Trzeba nam powietrza dla piersi, światła, słońca, szerokich widoków, gdzieby myśl mogła pobujać jak skowronek nad niwą. Wypuśćmy więc konie po dolinie zielonej, zasianej gaikami okalającymi białe domki górników. Celem mi ta góra uwieńczona kościołkiem, którego wieżyce na tle pogodnego nieba zarysowane, zdają się słać błogosławieństwo okolicy.
To gołonógska świątynia.
Słyszałem o niej legendę… opowiadała mi ją wieśniaczka o smutnem licu, bo lud nasz rzadko rozjaśnia się weselem. Powieść sięgałą dawnych czasów, gdy w Będzinie żył jakiś pan bardzo możny i dumny, a twardy dla swych poddanych. Bóg skarał go stratą wszystkich dziatek… a on możny pan uczuł wielką boleść i serce przepełniła mu gorycz. Przypadł czołem do ziemi i łez wylał potoki; aż ulitowała się Marya Panna i nadzieją lepszej przyszłości pocieszyła zbolałe serce ojca. Owóż ów możny pan rzucił strojne komnaty zamków swoich, a w pokutnym stroju… zawsze bosy na znak pokory zimą i latem, zamieszkał ubogą chatkę na górze wśród jarów. Odtąd z gnębiciela stał się aniołem-opiekunem okolic, wspierając ubóstwo i stając za pokrzywdzonymi. Lud nazwał go gołonogim, i ta nazwa dla pamiątki została się przy górze.
Czy istniał kiedy pan taki, czy bosemi nogami deptał cierniste ścieżki pokuty? Cóż nam do tego?… Mnie w zadumanie wprawiła ta powieść o pokucie owego pana, co twardym był dla ludu i Bóg go skarał stratą rodziny. Ha, ale on winę swą odpokutował… w pokorze i miłości! Pan mu przebaczył… nie wątpimy!…
W tych miejscach przyroda nietylko pięknością, ale i osobliwością zdumiewa. Z pośród pasma gór okalających od wschodu i północy dolinę, wystąpiła jedna jak czoło potężnego szańca. Na czole zawisła skała, a pod nią urwiska i głogi. Chmury, wędrujące od zachodu, zawadzają tu często swoim mglistym płaszczem. Góra zsyła wtedy dolinie łzy pokutnicze. Wieczorem, gdy wstają mgły białe, doliny szlą je wiankiem na czoło gór. Natura się uzupełnia, bo jej prawem miłość wzajemna.
Szczyty takie jak gołonogski modlą się Bogu; świątynia na nich wzniesiona uwidomia modlitwę natury. Gdybyśmy się wznieśli wysoko, wysoko nad ziemię, ujrzelibyśmy po szczytach wzgórz rozsypane jak ziarnka różańca, kościołki i świątynie. One strzegą naszych progów, one nam błogosławią!
Jesteśmy u celu… ale nie cisza, samotność, ale gwar odpustowy wita nas u szczytu góry.

(Ob. Dod.)
Więcej
Otwieracz

Użytkowy gadżet:
Levanto
Bezpośredni Importer Rajstop
41-300 Dąbrowa Górnicza
ul. Augustynika 13
tel (o3) 162-69-94
Więcej
Było sobie radio

Gazeta Katowicka nr 295, 19.12.1991

Było sobie radio

Mozolne budowanie nadajników z części kupowanych pojedynczo w sklepach radiotechnicznych trwało półtora roku. Cały koszt aparatury wyniósł 5 mln. W Dąbrowie Górniczej do 13 grudnia tego roku pracowały dwie nielegalne radiostacje.

Kilka tygodni temu gazety podały, że zamknięto radiostację „Plus”, Państwowa Agencja Radiotelekomunikacyjna w rzeczywistości miała dąbrowskie radio dopiero „na nasłuchu”. Kontrolerzy zlokalizowali nadajnik w okolicy ul. Adamieckiego. Mieli kłopoty z precyzyjnym określeniem miejsca, bo fale odbijały się od ścian wysokich wieżowców osiedla. Jak nam powiedział dyrektor PAR, po wzmiance w prasie radio umilkło. – Pewnie się przestraszyli – skomentował dyrektor Florian Tymiecki.

Nielegalne nadawanie może mieć tragiczne efekty. Może się zdarzyć, że amator radiokomunikacji dostanie się na pasmo przeznaczone np. dla pogotowia i lekarz nie usłyszy wezwania o pomoc. W Dąbrowie są 2 takie radiostacje, a w Sosnowcu – 3 – informuje właściciel sklepu z częściami elektronicznymi.

„Radiowców” było dwóch. Marcin nadawał na Adamieckiego. To jego było słychać aż w Katowicach, a więc na odległości 15 km. – mogłem nadawać przez całą dobę, bo nie musiałem być przy nadajniku bez przerwy. Puszczałem w eter najczęściej muzyką z Radia Luksemburg. W piątki i soboty – z płyt komptaktowych muzykę rozrywkową, w nocy – czasami – poważną.

Nadajnik Jacka był słyszany tylko w osiedlu Mydlice, na którym mieszka kilka tysięcy ludzi. Tak jak Marcina, działał on przez około pół roku. Odtwarzał audycja radia RMF. Poznali się przez radio i zaczęli rozmawiać ze sobą na falach. Marcin miał lepszy sprzęt ale Jacek – więcej pomysłów. Postanowili współpracować. – Nadawaliśmy pozdrowienia dla przyjaciół. Kilka firm i sklepów chciało zamówić u nas reklamę – mówi Jacek.

– Wpadliśmy przez własną głupotę. Ogłosiliśmy konkurs i podaliśmy adres nadajnika. Przyjechali do nas kontrolerzy z PAR. Florian Tymiecki mówi, że chłopcy podpisali oświadczenie że nie będą więcej nadawać. Marcin i Jacek są trochę zmartwieni. Do jednego z nich dzwonią dawni słuchacze, spragnieni audycji „Plusa”.

– Nie będzie nas stać na wykupienie prawa do nadawania. Podobno w przyszłym roku będzie wyznaczone nowe pasmo dla radia. Ale weźmie je ten, kto więcej zapłaci. Na pewno nie my – mówią Marcin i Jacek.

Katarzyna Drąg
Więcej
Topienie Marzanny

Opis zdjęcia: „To 21.03.1984 – PKZ Dąbrowa Górnicza, coroczne topienie Marzanny. SP 2”.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej
Kondukt na ul. Majewskiego

Kondukt pogrzebowy na ulicy Majewskiego – kwiecień 1974.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej
Pogrzeb na Myśliwskiej

Opis zdjęcia: „Ks. Paras – człowiek, który znał w Strzemieszycach wszystkich z nazwiska i imienia. Jak mówiła moja babcia: Paras w pocerowanej sutannie chodził ale w kościele i wokół niego musiało być zrobione „.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej
Ks. Paras na cmentarzu

Opis zdjęcia: „Na zdjęciu ksiądz Stanisław Paras: wieloletni i zasłużony proboszcz naszej parafii”.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej
Pogrzeb

Opis zdjęcia: „Pogrzeb mojej babci, Zofi Kozieł: kondukt po wyjściu z kościoła idzie ulicą Hetmańską (kwiecień 1974)”.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej
Cywilny w Strzemieszycach

Opis zdjęcia: „Ślub cywilny moich rodziców, udzielany w Urzędzie Gminy w Strzemieszycach (obecna przychodnia zdrowia) – rok 1973”.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej
Spotkanie na Sulnie

Opis zdjęcia: „Zdjęcie zrobione pod koniec lat 50, Strzemieszyce-Sulno, skąd pochodziła moja prababcia Władysława Makuła zd. Szczypka. Na zdjęciu od lewej siedzi Władysława, jej mąż Stefan, córka Sabina. Od lewej stoi Stanisław Zalewski jego córki Zofia i Jolanta i wuj Starościk. Na jednym talerzu przekrojone jajka a na drugim chleb.

Podziękowania dla p. Agnieszki Bryzik za udostępnienie prywatnego archiwum.
Więcej