Niedaleko stacji kolejowej w Ząbkowicach, pod adresem Wapienna 24 znajduje się dawny wapiennik Stanisława Łady. 

Wapienniki służą, jak sama nazwa wskazuje, do wypalania wapna. Procedura produkcji polega na wrzucaniu od góry, przez specjalny otwór znajdujący się nad piecem wapiennika, a pod kominem, surowca na przemian z paliwem. Surowcem najczęściej był wapień pozyskiwany z pobliskiego kamieniołomu, a paliwem węgiel. Po zakończeniu produkcji w bocznej ścianie pieca po prostu wybijało się otwór aby dostać się do produktu.  Następnie po wybraniu wapna palonego ponownie go murowano i proces rozpoczynał się od nowa. Proces wypalania trwał nawet 20 dni, wliczając w to załadunek, rozładunek, wypalanie i suszenie. Po kilku cyklach należało wymurować całe wnętrze pieca od nowa. Metoda ta była powszechna w Polsce do połowy lat 30-tych. Dopiero w 1932 roku zaczęto stosować do tego celu piece przemysłowe, lecz często na wsiach czy mniejszych miejscowościach wapienniki funkcjonowały jeszcze we wczesnych latach PRL-u – głównie z uwagi na niski koszt transportu i pozyskania surowca.

Rys. 1 Wapiennik Łady

Zakład wapienniczy Ładów został założony przez Ziemowita Ładę w 1919 roku. W późniejszych latach kierownictwo objął jego syn Stanisław Łada. Omawiany i zachowany do dziś wapiennik został wybudowany w 1928 roku.  Zakład posiadał dwa piece do wypalania wapna – kręgowy (wapiennik) oraz Hoffmana o łącznej wydajności 6000 ton rocznie. Wapień wydobywano w pobliskim kamieniołomie należącym do Łady, oddalonego o ok. 2km zlokalizowanym w Lesie Bienia. Kamieniołom posiadał połączenie kolejką wąskotorową z wapiennikiem znajdującym się koło Stacji Ząbkowice. Jej przebieg jest widoczny do dziś, w większości trasy zachował się stary nasyp. Bieg obecnej ulicy Marii Dąbrowskiej to w głównej mierze trasa dawnej kolejki. Większość zbytu stanowił surowy wapień, do wapiennika trafiało jedynie 25% urobku. Ilość robotników pracujących w jego zakładzie w szczytowym okresie produkcji osiągała niemal 60 osób, lecz były również okresy gdzie zatrudnienie znajdowało jedynie kilka osób.  W kamieniołomie pracowano wiele lat bez materiałów wybuchowych, niemal przez cały rok. Wytworzony surowiec był wykorzystywany do celów budowlanych oraz sprzedawany do Huty Bankowej.
Wapiennik Łady nigdy nie został upaństwowiony, zakończył swą działalność w roku 1992.

Według  relacji 4 stycznia  1945 roku w odwecie za zastrzelenie komendanta posterunku w Ząbkowicach Antona Bartoscha w kamieniołomie Łady rozstrzelanych zostaje 16 mieszkańców Ząbkowic.

Statystyka
1920 – 47 robotników, 1100 ton wapienia
I i II półrocze 1928 – 44-59 robotników, 27729m³ wapienia
I i II półrocze 1928 – 35-45 robotników, 24000m³ wapienia
I półrocze 1929 – 20-25 robotników, 11496m³ wapienia
II półrocze 1929 – 34 robotników, 10863m³ wapienia
I półrocze 1930 – 21 robotników, 6867m³ wapienia
II półrocze 1930 – 20 robotników , 7400m³ wapienia

Mapy historyczne wapiennik

Krzysztof Kulik

Źródło
Karolina Kot
Archiwum Państwowe w Katowicach Archiwa Urzędu Górniczego w Dąbrowie Górniczej nr 840 teczki 33, 33A,33B