Dawna DąbrowaKopalnie, huty, firmyZakłady przemysłoweFabryka Drutu Braci Klein
Fabryka Drutu Braci Klein ( później Zakłady Wyrobów Metalowych)
Można mieć wrażenie że Fabryka Drutu Braci Klein zaginęła w mrokach dziejów. Okupant skutecznie pozbył się pamięci o dawnych żydowskich właścicielach fabryki, po której jedynym dzisiejszym śladem jest stary biurowiec zakładów.
Początki
Fabryka została założona w 1920 roku przy szosie z Dąbrowy do Będzina przez dwóch żydowskich braci Abram Jakub i Wolf Klein. Czasami jest również wymieniany trzeci brat – Szmulz. Ciężko jednak stwierdzić jaki był jego udział w zakładanej fabryce. Pierwsza nazwa zakładu to Dąbrowski Przemysł Druciany, bracia Klein i S-ka. Zakład powstał na części wykupionego, nieczynnego już wówczas browaru Sercarza.
Fabryka, mimo iż w nazwie występuje jedynie drut, zajmowała się wytwarzaniem szeregu metalowych przedmiotów. W reklamach przedsiębiorstwa są wymieniane łańcuchy elektryczne spawane, na patencie „Victor” oraz materacowe,wyroby druciane, druty różnych rodzajów (także do spawania), drut kolczasty oraz miedziany elektrolityczny, sprężyny do mebli, siatki ogrodzeniowe, linki żelazne. Poza tym również drobne wyroby takie jak gwoździe, teksy, nity, śruby, nakrętki, podkładki.
Przed wojną zatrudnienie wynosiło około 300 pracowników. Mimo iż właściciele byli Żydami, to jednak większość pracowników była chrześcijańska. Większa liczba żydowskich członków załogi przyszła dopiero z założeniem w mieście kibucu „Borochov”. W fabryce pracowali również członkowie kibucu „Hashomer Hatzair” zanim wyjechali oni do Izraela. Początkowo polska załoga niechętnie patrzyła na nową siłę roboczą, mając zapewne słuszne obawy o nadmierne faworyzowanie ich przez właścicieli fabryki. Z biegiem czasu obydwie ekipy zasymilowały się – żydowscy pracownicy brali nawet udział w strajkach pracowniczych o podwyżki płac.
Właściwym dyrektorem był zawsze Jakub Klein. Zgodnie z zapisami książki telefonicznej prawdopodobnie mieszkał on wraz ze swoim bratem Wolfem w biurowcu. Poza nimi pod tym adresem jest również wymieniony dr E. Seelenfreunda – prawdopodobnie lekarz zakładowy. Co ciekawe w książce handlowej z 1930 roku jest wymieniony jeszcze jeden zakład żelazny należący do Kleinów pod adresem Miejska 46. Jako kierownictwo niższego szczebla i inżynierowie zakładu wymieniane są takie nazwiska jak Bialski, Fajtman, Arbesman, Lesko, bracia Krzeszfeld.
Warto również wspomnieć iż w związku z dużym udziałem Żydów w załodze fabryki stała się ona swoistym centrum organizacji syjonistycznych – których nota bene członkiem był sam dyrektor Jakub.
Okupacja
Okres drugiej wojny światowej to czarna karta w historii zakładu. Fabryka jako przemysł metalowy został przejęty przez okupanta w pierwszych dniach września. Właściciele z racji żydowskiego pochodzenia zostali od razu usunięci ze stanowisk. Właściciel skrył się u Konstantego Sielańczyka ,ale w 1943 został rozstrzelany przez hitlerowców. 1 września 1989 roku z okazji 50-lecia wybuchu II wojny światowej Towarzystwo Przyjaciół Dąbrowy Górniczej odsłoniło na budynku dyrekcji tablicę pamiątkową – wykonaną przez Anatola Kundiriewicza. Losy brata nie są znane.
Zakład wznowił produkcję po wojnie w 1945 roku. Pierwszy zarząd został wybrany przez załogę fabryki. W końcówce tego roku pracowały tu 252 osoby. Asortyment produkcji pozostał niezmienny.
W 1947 roku nastąpiła reorganizacja zakładu i najprawdopodobniej właściwe upaństwowienie – które z racji śmierci właścicieli rozpoczęło się niemal od razu po wyzwoleniu. Od tego czasu zakład wyspecjalizował się w kierunku produkcji łańcuchów gospodarczych. Zmienił również nazwę na Zakłady Wyrobów Metalowych – ZWM. W pierwszym okresie w zakładzie nie dokonywano większych modernizacji. Pracowano dalej w starych halach na wiekowych maszynach. W 1970 roku nastąpił pierwszy etap modernizacji fabryki – w okolicach tej daty wybudowano nową halę w miejscu nieużytków. 1972 rok przyniósł szeroko zakrojoną modernizację starej hali fabrycznej, połączoną z wymianą parku maszynowego, oddanych ponownie do użytku w 1975. Po modernizacji zwiększono zatrudnienie do 700 osób. Wraz z 1985 rokiem ilość produkcji stopniowo malała. W 1991 roku zatrudnienie wynosiło jedynie 91 osób. Wkrótce zakład został zamknięty a hale wydzierżawiono dwóm spółkom: „GREG” i „Giraldini-Poland”. W okolicach 2010 roku wyburzono hale fabryczne a na ich miejscu postawiono w 2012 roku supermarket InterMarche. Wkrótce potem, bo w 2017, również i on został zamknięty.
Zakład
Dziś jedyną pozostałością po fabryce jest jej dawny biurowiec. Nie zachowały się niestety żadne dobre jakościowo zdjęcia samej fabryki dlatego nie jesteśmy obecnie w stanie jej opisać. Sam biurowiec został postawiony w duchu modernizmu. Jej bryła od strony ulicy jest podzielona na trzy łamane bloki. Dół budynku zajęły witryny – w późniejszych latach ulokowały się w niej drobne firmy, lecz prawdopodobnie oryginalnie znajdowała się tam portiernia. Ciekawym elementem jest nitowana konstrukcja bramy wjazdowej.
Źródło: http://www.dabrowa.pl/dg_zaklad-mechaniczny_klein.htm;
Book of the Jewish Community of Dąbrowa Górnicza and it’s Destruction
Krzysztof Kulik
Powiązane artykuły
- Dzielnice - Mydlice - Fryderyka Chopina - 72
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa - Dominik Szczawiński
- Dzielnice - Mydlice - Legionów Polskich
- Religia - Judaika
- Osoby - Żydzi
- Bibliografia - Książki i albumy - Yizkor Book - Dabrowa Gornicza
- Dzielnice - Mydlice
- Archiwalia - Reklamy
- Archiwalia - Fotografie
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa - Katarzyna Broda
Wyszukiwaniew naszej bazie
Nawiguj klikając na trójkąty poniżej
- Archiwalia
- Bilety
- Dokumenty
- Fotografie
- Koperty
- Mapy
- Odznaki i medale
- Pamiątki z Dąbrowy Górniczej
- Plany
- Pocztówki
- Pozostałe
- Produkty z Dąbrowy
- DELAM
- Huta Szkła Artystycznego Staszic
- Huta Szkła Gospodarczego Ząbkowice
- Motoryzacja
- Obrabiarki z DEFUM
- Centrum obróbkowe wiertarsko-frezerskie WFE 100 NM
- Centrum obróbkowe wiertarsko-frezerskie WFG-100 NM
- Ciężka wiertarko-frezarka ADP-115
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 A
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 B
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 N
- Tokarka karuzelowa KNA -140/160
- WFM-100 N i WFM-100 NM
- Wiertarko-frezarka AD-100 AD-115 AD-125
- Wiertarko-frezarka HWC-P 110A
- Wiertarko-frezarka HWC-S 110A
- Wiertarko-frezarka konwencjonalna ADS-115
- Wiertarko-frezarka WFB-80
- Wiertarko-frezarka WFB-80 S
- Wiertarko-frezarka WFC – 90
- Wiertarko-frezarka WFE – 100 A1 N
- Wiertarko-frezarka WFG-100
- Wiertarko-frezarka WFG-100 N
- Wiertarko-frezarka WHB – 150
- Wiertarko-frezarka WHC – 160
- Wiertarko-frezarki poprzeczne WFE 100 A7 i WFE 100 A9
- Wiertarko-frezarki WFE – 80 i WFE 100
- Wiertarko-frezarki WFM-100
- Reklamy
- Ryciny
- Stemple i pieczątki
- Szkice,plany,projekty
- Tabliczki z dawnymi ulicami
- Tarcze szkolne
- Zaproszenia
- Bibliografia
- Archiwum Państwowe Katowice
- Czasopisma i gazety
- "Przemysł Chemiczny"
- Architektura
- Biesiada Literacka
- Dębowy Puls Miasta
- Dzień Dobry
- Dziennik Częstochowski
- Dziennik Ustaw
- Dziennik Zachodni
- Dzwonek Częstochowski
- Expres Zagłębia
- Gazeta Kielecka
- Gazeta Lwowska
- Gazeta Świąteczna
- Głos Zagłębia
- Głos Ziemowida
- Goniec Częstochowski
- Ilustrowany Kuryer Codzienny
- Innowacyjne obrabiarki – DEFUM 2004
- Iskra
- Jednodniówki
- Jlustracja Polska
- Kino
- Kłosy
- Kolejowe Przysposobienie Kolejowe
- Kurier Codzienny
- Kurier Poranny
- Kurjer Warszawski
- Kurjer Zachodni
- Kuryer Literacko-Naukowy
- Młodzi Idą
- Mówią wieki – magazyn historyczny
- Na szerokim świecie
- New Poland
- Niedziela
- Nowa Reforma
- Nowiny Illustrowane
- Nowości Ilustrowane
- Panorama
- Pobudka
- Polonia **
- Przegląd Dąbrowski
- Przegląd Górniczo-Hutniczy
- Przegląd pożarniczy
- Przegląd Techniczny
- Przekrój
- Przemysłowo-Handlowy Kurjer Sosnowiecki
- Przewodnik Katolicki
- Rola
- Rozwój
- Siedem groszy
- Świat
- Światowid
- Tajny detektyw
- Trybuna Robotnicza
- Turysta
- Tygodnik Ilustrowany
- Tygodnik Powszechny
- Wędrowiec
- Wiadomości Częstochowskie
- Wiadomości polskie
- Wieczór
- Ziarno
- Ziemia
- Dabrowa Gornicza Yizkor Book
- Foldery i broszury
- Katalogi
- Książki i albumy
- "Opis drogi żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej"
- Album "Barbórka 1972"
- Album Dąbrowa Górnicza
- Album drużyny harcerskiej im. Kr. Jana Sobieskiego
- Album p. Czesława Marczewskiego
- Album z czasów okupacji
- Dąbrowa Górnicza – rozwój urbanistyczny miasta
- Geografia powszechna illustrowana
- Geologiczny opis Polski oraz innych krajów, na północ od Karpat położonych
- Huta Katowice – stan oblężenia
- Ilustrowany Przewodnik Kolejowy
- Królestwo Polskie
- Książka telefoniczna o okręgu krakowskiego i Zagłębia Dąbrowskiego z 1929
- Legenda Zagłębia
- Legendy Zagłębia
- Monografia Dąbrowy Górniczej – 1976
- Monografia Huty Bankowej
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego
- Spółdzielczość w Dąbrowie Górniczej 1886-1966
- Sprawozdanie z ogólnopolskiego zjazdu w sprawach komunikacji miejscowej
- Syn Człowieczy
- V zjazd absolwentów Szkoły Górniczej i Hutniczej oraz Technikum Górniczego
- Wspólnymi siłami – X lat FOS
- Wspólnymi siłami – X lat Funduszu Odbudowy Szkół
- Wycieczki jednodniowe Zagłębia
- Yizkor Book – Dabrowa Gornicza
- Z biegiem Wisły
- Z biegiem Wisły. Obrazki o kraju.
- Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy
- Zagłębie Dąbrowskie – Jan Zieliński
- Zarys dziejów hutnictwa i naukowo-technicznych stowarzyszeń hutniczych
- Ziemia Rodzinna
- Żydzi na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim
- Księgi adresowe i telefoniczne
- Adressbuch 1914-1915
- Chrześcijański Informator Zagłębia Dąbrowskiego na rok 1938
- Kalendarz Wieku Illustrowany
- Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów – 1922
- Rocznik adresowy Królestwa Polskiego – 1900
- Rocznik adresowy Królestwa Polskiego – 1902
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach na 1939
- Księgi pamiątkowe
- Zasoby internetowe
- architekt.bedzin.pl
- Archiwum Map Zachodniej Polski
- Archiwum strony internetowej Cutiron
- Biblioteka Jagiellońska
- Biblioteka Narodowa
- Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa
- Forum Klimontów-Sosnowiec
- Fototeka Filmoteki Narodowej
- mapywig.org
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- naszgolonog.net
- Polona
- Portal aukcyjny
- rcin.org.pl
- Śląska Biblioteka Cyfrowa
- Stare Bilety PKP
- Tadnum – portal aukcyjny
- Wikipedia – domena publiczna
- www.antoniow.dbv.pl
- www.jewishgen.org
- zabytki.pl
- zdpp.blogspot.com
- Dzielnice
- Aleje
- Antoniów
- Błędów
- Bugaj
- Centrum
- 3 Maja
- Aleja Róż
- Aleja Tadeusza Kościuszki
- Bolesława Limanowskiego
- Budynek ekspedycji kopalni "Reden"
- Dzielnice
- Elizy Orzeszkowej
- Feliksa Perla
- Górnicza
- Górników Redenu
- Henryka Dąbrowskiego
- Henryka Sienkiewicza
- Hugona Kołłątaja
- Jana III Sobieskiego
- Juliusza Kadena-Bandrowskiego
- Kolejowa
- Królowej Jadwigi
- Księdza Augustynika
- Legionów Polskich
- Marii Konopnickiej
- Mikołaja Kopernika
- Nieznana ulica
- Nowa
- Ogrodowa
- Paryska
- Plac lotnika Żwirki
- Plac lotnika Żwirki
- Plac Wolności
- Romualda Traugutta
- Siemońska
- Stefana Okrzei
- Stefana Żeromskiego
- Władysława Przybylaka
- Zygmunta Cieplaka
- Dębniki
- Do identyfikacji
- Dziewiąty, Jedenasty, Trzydziesty, Szósty
- Gołonóg
- Adama Mickiewicza
- Aleja Józefa Piłsudskiego
- Aleja Zagłębia Dąbrowskiego
- Bolesława Prusa
- Edmunda Cedlera
- Generała Józefa Bema
- Gwardii Ludowej
- III Powstania Śląskiego
- Józefa Wybickiego
- Kościelna
- Kosmonautów
- Laski
- Marcina Kasprzaka
- Nieznana ulica
- Parkowa
- Plac Waszyngtona
- Romana Piecucha
- Tysiąclecia
- Walentyny Tiereszkowej
- Wiśniowa (nieistniejąca)
- Jamki
- Jedenasty
- Kasprzak
- Kazdębie
- Korzeniec
- Koszelew
- Ksawera
- Łabęcka
- Łęka
- Łęknice
- Łosień
- Manhattan
- Morcinek
- Mydlice
- Nieznana dzielnica
- Okradzionów
- Piaski
- Piekło
- Pilicka
- Podlesie
- Pogoria
- Reden
- Sikorka
- Stara Dąbrowa
- Staszic
- Strzemieszyce Małe
- Strzemieszyce Wielkie
- Ciołkowizna
- Fabryczna
- Gabriela Narutowicza
- Hetmańska
- Jana Majewskiego
- Kolejowa
- Kościelna
- Młyn
- Nieznana ulica
- Obrońców Pokoju
- Ofiar Katynia
- Puszkina
- Sławkowska
- Sportowa
- Stacyjna 18
- Strzemieszycka
- Sulno
- Szosowa (Strzem.)
- Tadeusza Gruszczyńskiego
- Transportowa
- Warszawska (wcz. Piłsudskiego)
- Władysława Orkana
- Trzebiesławice
- Tuczna Baba
- Tworzeń
- Ujejsce
- Ząbkowice
- Aleja Zwycięstwa
- Armii Krajowej
- Chemiczna
- Czesław Domaniewski
- Dolomitowa
- Dworcowa
- Franciszka Zabłockiego
- Generała Władysława Sikorskiego
- Górzysta
- Gospodarcza
- Gustawa Dreszera
- Janusza Kusocińskiego
- Młynarska
- Nadrzeczna
- Nieznana ulica
- Odrodzenia
- Orzechowa
- Osiedle Młodych Hutników
- Wapienna
- Zagłębiowska
- Związku Orła Białego
- Zagórze
- Zając
- Zielona
- Edukacja
- Kursy i szkolenia
- Liceum Plastyczne
- Seminarjum Nauczycielskie
- Szkoły
- Gimnazja
- Niezidentyfikowana
- Państwowe Seminarjum Nauczycielskie Męskie im. Traugutta
- Podstawowe i powszechne
- Cheder – szkoła żydowska
- Powszechna Szkoła Publiczna im.Marii Konopnickiej
- Szkoła im. Emilii Zawidzkiej
- Szkoła Kolejowa w Strzemieszycach
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Gołonogu
- Szkoła Podstawowa nr 10
- Szkoła Podstawowa nr 12
- Szkoła Podstawowa nr 13 im. Adama Piwowara
- Szkoła Podstawowa nr 15
- Szkoła podstawowa nr 16 imienia Waleriana Łukasińskiego
- Szkoła Podstawowa nr 17
- Szkoła Podstawowa nr 2 (Strzemieszyce)
- Szkoła Podstawowa nr 20
- Szkoła Podstawowa nr 21
- Szkoła Podstawowa nr 22
- Szkoła Podstawowa nr 29 im. Alfreda Szklarskiego
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 4 – Łęknice
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Henryka Sienkiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 6
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Hugona Kołłątaja
- Szkoła Podstawowa nr 8
- Szkoła w Błędowie
- Ząbkowice – niemiecka szkoła
- Przedszkola
- Średnie i zawodowe
- I LO im. Waleriana Łukasińskiego
- II LO im. Stefana Żeromskiego
- Liceum im. Aleksandra Zawadzkiego
- Szkoła Przemysłowa Śląsko-Dąbrowskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych
- Szkoła przy ul. 3-go Maja 10
- Sztygarka
- Techniczne Zakłady Naukowe
- Zespół Szkół Ekonomicznych im. Karola Adamieckiego
- Zespół Szkół Technicznych
- Szkoła Muzyczna
- Szkoły Specjalne
- Wyższe
- Tarcze szkolne
- Zespół Szkół Sportowych im. Polskich Olimpijczyków
- Żłobki
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa
- Abraham Stavsky
- Adam Gołębiowski
- Adam Jamrozy
- Adam Tryba
- Adrian Dąbrowski
- Adrian Kretowicz
- Agata Kołodziejczyk
- Agnieszka Bryzik
- Agnieszka Janicka-Kwiecień
- Agnieszka Lisak
- Agnieszka Malawska
- Agnieszka Tabor
- Aleksander Wolski
- Alicja Smolarska
- Alojzy Pacha
- Andrzej Bogusław
- Andrzej Danecki
- Andrzej Grygiel
- Andrzej Grzebielucha
- Andrzej Kontkiewicz
- Andrzej Laskowski
- Andrzej Ludkiewicz
- Andrzej Nowak
- Andrzej Płatek
- Andrzej Tarczewski
- Andrzej Wilewski
- Ania M. Sokołowska
- Anita Dróżdż Lorens
- Anna Borecka
- Anna Borucińska
- Anna Jabłońska
- Anna Neumann
- Anna Pełka
- Anna Syska
- Anna Zugaj
- Antoni Leśniak
- Antykwariat POLIART
- Archiwum Państwowe w Katowicach
- Archiwum Państwowe w Kielcach
- Archiwum Państwowe w Łodzi
- Archiwum rodziny Hoffmanów
- Archiwum Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej
- Arkadiusz Rybak
- Artur Burdasz
- Artur Kamiński
- Barbara Kuzior
- Barbara Szczygieł
- Bart Plucinski
- Bartek
- Bartosz Kaczmara
- Bartosz Maroszek
- Bartosz Rutkowski
- Beata Grabowska
- Bernard Jaskuła
- Bogusław Duda
- Cezary Śliwiński
- Damian Góral
- Daniel Wróblewski
- Daniel Zasimuk
- Daria Wilczyńska-Zięba
- Dariusz Andrzej Kurpiel
- Dariusz Bartnik
- Dariusz Chećko
- Dariusz W. Nelle
- Dariusz Westphal
- Dawid Kmiotek
- Dawid Zegan
- Dominik Szczawiński
- Edward Kaleta
- Edyta i Andrzej Pardała
- Ewa Blacha
- Ewa Kartas
- Ewa Stęplewska
- Famille PRUDENT à Genlis France
- Gabriel Sołtysik
- Gabriela Struzik
- Galeria Akcji
- Grzegorz Kryczka
- Grzegorz Milewski
- Grzegorz Rokicki
- Grzegorz Skwara
- Grzegorz Taubler
- Grzegorz Walnik
- Halina Urban
- Hanna Klapa
- Helena Pentaks
- Henryk Adamczyk
- Henryk Boberek
- Henryk Bryś
- Henryka Kopeć
- Herder-Institut
- Horse Cars – Auto Serwis
- Hufiec ZHP
- Igor Puchała
- Ilona Blecha
- Ireneusz Górny
- Iwona Matyja
- Iwona Sułkowska
- Jacek Bargieł
- Jacek Kułach
- Jacek TZN
- Jacek Walaszczyk
- Jacek Zommer
- Jadwiga Machocka
- Jakub Łazarowicz
- Jakub Zasucha
- Jan Dudek
- Jan Giemza
- Jan Janocha
- Jan Krepa
- Jan Wątrobiński
- Janek Szuba
- Janusz Dziubiński
- Janusz Kurzyński
- Janusz Olej
- Jarosław Haszek
- Jarosław Janik
- Jarosław Krajniewski
- Jarosław Sawicz
- Jarosław Synowiec
- Jeff Cymbler
- Jerzy Sobota
- Joanna i Jerzy Gidmańscy
- Joanna Karlik
- Joanna Kwiecień
- Joanna Wierzbicka-Niechciał
- Jolanta Stolarska
- Jorge Szot
- Józef Makal
- Justyna Jaros Dziub
- Justyna Karwalska
- Justyna Pełechacz
- Kamil Potocki
- Kamil Rakowski
- Kamila Milik
- Kamila Przetak
- Karol Pieróg
- Karolina Kot (szkieletek)
- Katarzyna Bojarska
- Katarzyna Broda
- Katarzyna Grzyb
- Kazimierz Sendek
- Klaudia Budzyńska
- Klub Osiedlowy Unikat
- Konrad Kępski
- Krzysztof Janik
- Krzysztof Janus
- Krzysztof Kucharczyk
- Krzysztof Kulik
- Leszek Lasok
- Leszek Maszczyk
- Lidia Sztur-Majchrzak
- Lidia Wojtek
- Łukasz Bardzyński
- Łukasz Dobrowolski
- Łukasz Jermacz
- Łukasz Kuszniersky
- Łukasz Musiałek
- Łukasz Olejniczak
- Łukasz Pawlik
- Łukasz Tomczyk
- Łukasz Zięba
- Łukasz Zmarzły
- Łukasz Zwoliński
- Maciej Gadaczek
- Maciej Partyka
- Maciej Wróblewski
- Magdalena Bernacka
- Magdalena Grząś
- Magdalena Jasińska
- Magdalena Wawrzyńczak
- Maja Szwedzińska
- Małgorzata Błaut
- Małgorzata Bogusław
- Małgorzata Grażyna Korpikiewicz
- Małgorzata Kamińska
- Małgorzata Kowalczyk
- Małgorzata Lehman
- Marcin Błaszczyk – fotoplant.pl
- Marcin Demski
- Marcin Macha
- Marcin Maślak
- Marcin Michał Macha
- Marcin Mikina
- Marcin Młyński
- Marcin Rokicki
- Marcin Skorek
- Marek Brodnicki
- Marek Karnecki
- Marek Nuckowski
- Marek Słowiński
- Marek Wójcik
- Maria Czajka
- Marian Sauczek
- Mariusz Krakowiński
- Mariusz Nowakowski
- Marta Grzechuła
- Marta Rychlik
- Marta Szczepanik
- Marzena Smok
- Marzena Wiczkowska
- Michał Borchmann
- Michał Chlipała
- Michał Chojkowski
- Michał G.
- Michał Giemza
- Michał Głubiak
- Michał Kocma
- Michał Radka
- Michał Rodacki
- Michał Szczepanik
- Mieszko Opiłka
- Mirosław Stróżycki
- MJK89
- Moniek Rozen
- Monika Korzeniec-Olszewska
- Monika Pluta
- Monika Zawadzka
- Muzeum Krakowa
- Muzeum Miejskie Sztygarka
- Narodowe Archiwum Geologiczne
- New York Library
- Ola Olbrychowska-Ciepły
- Olga Adamus-Świercz
- Olga Kazibudzka
- Österreichisches Staatsarchiv w Wiedniu
- p. Juliusz
- Państwowy Instytut Geologiczny
- Patrick Chlond
- Patrycja Kordyś
- Patryk Chorążewicz
- Patryk Jeliński
- Patryk Nowakowski
- Paulina Gajewska
- Paweł Dydak
- Paweł Fałda
- Paweł Pudlik
- Paweł Smalcerz
- Piotr Frączak
- Piotr Gawor
- Piotr H.
- Piotr Kołodziejczyk
- Piotr Kozłowski
- Piotr Szafarz
- Piotr Wątrubka
- Piotr Zach
- Przemysław Kowalski
- Przemysław Woźniak
- Rafał Bujakowski
- Rafał Gawęda
- Rafał Kwieciński
- Rafał Piętka
- rcin.org.pl
- Robert Altman
- Robert Bączek
- Robert Kośmider
- Robert Kudera
- Robert Ochocki
- Robert Strojek
- Robert Winkler
- Rodzinny zbiór Państwa Bączek
- Rodzinny zbiór Państwa Dulewskich
- Rodzinny zbiór Państwa Karnasiewicz
- Rodzinny zbiór Państwa Rogacz
- Rodzinny zbiór Państwa Strasz
- Roman Kidller
- Roman Malik
- Ryszard Siewniak
- Ryszard Sokół
- Sebastian Glonek
- Sławek Kartonik
- Stanisław Małyska
- Stanisław Pancesz
- Stanisław Szpruch
- Sylwester Dominik
- Szymon Hnatow
- Szymon Lubaszka
- Tadeusz Iwoński
- Tadeusz Lorenc
- Tomasz Byjos
- Tomasz Derda
- Tomasz Grzegorz
- Tomasz Ruciński
- Tomasz Szymczyk
- Tomasz Zamysłowski
- Tomek S.
- Tymek Skrzelowski
- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)
- Urszula Ostrowska
- Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej
- Veteran Club 1978 – Dąbrowa Górnicza
- Violetta Piątek
- Waldemar Magnuszewski
- Wiesław Duda
- Wiesław Trzęsimiech
- Witold Molęda
- Witold Wieczorek
- Włodzimierz Starościak
- Wojciech Bański
- Wojciech Kozina
- Wojciech Morawiec
- Wydawnictwo DIKAPPA
- Yestersen
- Zbieracz Staroci
- Zbigniew Bartnik
- Zbigniew Kornet
- Zbigniew Myśliński
- Zenon Zacłon
- Zofia Budziarz
- Kopalnie, huty, firmy
- Banki
- Bary
- Cegielnie
- Domy i centra handlowe
- Dyskoteki
- Firmy,biura,przedsiębiorcy
- A. Kałkowski, K. Zieliński i S-ka
- Biuro Budowlane Edward Kosiński
- Biuro Budowlane W. Wojewódzkiego
- Biuro Techniczne Inż. A. Nowicki
- Elibor
- Fabryka Gilz Stefan Serrini
- Fabryka kartonów i opakowań
- Galanteria "Izydor"
- Guttman – skup mat. drzewnych
- Hurtownia Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności
- Jan Dąbrowski Biuro Handlowo-Przemysłowe
- K. Kostrzeński
- Magazyn galanteryjno-bławatny R. Rudzki
- Nauczycielka Śpiewu L. Koźminówna
- OPEC
- OSK Efekt
- Przedsiębiorstwo Robót Ciesielskich O. Lange
- Przemysł drzewny I. M Wajnsztajn
- Skład Manufaktury Icek Ugner
- Skład Materiałów Aptecznych Z. Jackowski
- Skład Mebli Jakób Mitelman
- Skład S. Moneta i S-ka
- Spółdzielnia Delam
- Spółdzielnia Inwalidów im. M. Fornalskiej
- Spółdzielnia Pracy "Stolmet"
- Spółdzielnia Rzemieślnicza Remet
- Spółka Leśna Zagłębia Dąbrowskiego
- Sprzedaż drzewa CH. Taub
- Sprzedaż drzewa G. Nussbaum
- Tartak "Janina"
- Tartak i Heblarnia
- Towarzystwo Franko-Polskie
- W. Kozłowski i A. Kalkowski
- Weterynarze
- Zakład Fryzjerski Kremblewskiego
- Zakład pogrzebowy przy ul. 3-go Maja 10a
- Zakłady Schlenck
- Fotografowie
- A. Brodecki
- Arnold Vielrose
- Bogdan Szubski
- Bracia Altman
- Brodecka i Motz
- Cecylia Majewska
- Dariusz Kmiotek
- Dawid Zegan
- Dikappa
- DX FOTO
- E. Furman
- E. Katolik
- Franciszek Stobik
- J. Brodecka
- J. Czachowski
- J. Rowiński
- J. Żelichowski
- Józef Makal
- K. Jabłoński
- K. Kaczyński
- Kazimierz Seko
- Koło fotograficzne Sztygarki
- Krzysztof Kulik
- Laboratorium Fotograficzne przy kopalni "Paryż"
- Leszek Maszczyk
- M. Arbus
- Marcin Nowak
- Marie Putner
- Mieczysław Torbus
- Orient
- P. Pasek
- R. Altman
- R. Brandys
- R. Gwiazda
- R. Radzikowski
- Ryszard Rusak
- Spółdzielnia Pracy Fotografów Zawodowych
- St. Karpenstein
- T. Hermańczyk
- VENUS
- W. Kwietniewski
- Wojciech Bański
- Hotele
- Huty
- Kamieniołomy i wapienniki
- Kopalnie
- Aleksander
- Aleksandra
- Baśka
- Biedaszybownictwo
- Cieszkowski
- Flora
- Hieronim
- Ignacy
- Jan
- Karol
- Kołłątaj
- Kopalnia piasku Kuźnica Warężyńska
- Koszelew
- Ksawery
- Lech
- Łabecki
- Maksymiljan II
- Mikołaj
- Niezidentyfikowana
- Paryż
- Podreden
- Reden
- Schuman
- Sobiesław
- Stanisław
- Sztolnia ćwiczebna
- Szyb nr 34
- Szyb wodny
- Victoria
- Wańczyków
- Wanda
- Wiesława
- Wiktorja
- Zdzisław
- Księgarnie, drukarnie, introligatornie, redakcje gazet
- Dom Książki
- Drukarnia "Górnik"
- Drukarnia i introligatornia "Sztuka"
- Drukarnia St. Święckiego
- Introligatornia Pawła Śmielewskiego
- Księgarnia J. Ringmana
- Księgarnia Jana Rowińskiego
- Księgarnia Kostrzeńskiego
- Księgarnia L. Ciągała
- Księgarnia Leokadji Ottowej
- Księgarnia Ludowa
- Księgarnia ST. Kryszyńskiej w Strzemieszycach
- Księgarnia Żmigroda
- Wypożyczalnia książek C. Kozłowskiej
- Wypożyczalnia książek na Redenie
- Wypożyczalnia książek W. Kaznowskiego
- Zakład poligraficzny "Offset"
- Lody z pianką – p. Szotowa (Wera)
- Młyny
- Ośrodki wypoczynkowe
- Poczta
- Przedsiębiorstwa rolnicze – PGR-y GS-y Samopomoc Chłopska
- Restauracje
- Adria
- Astoria
- Bar u Janka Zawrata
- Cukiernia i Restauracja Wincenty Pietrzak
- Cukiernia Sielanka
- Cukiernia Warszawska S. Burchard
- Diament
- Hubertus
- Karczma w Bugaju (nieistniejąca)
- Kawiarnia "Kaprys" na Gołonogu
- Kawiarnia Gruzińska
- Kawiarnia w hotelu Zagłębia
- Klub Górniczy ZRPME PW Damel
- Kolorowa
- Mc Donald
- Niezidentyfikowana
- Parkowa
- Restauracja Chińska
- Restauracja POLONIA
- Restauracja R. Hajkiewicz
- Restauracja Stefana Wilczyńskiego
- Stylowa
- Tel-aviv
- Z. Sifijanowski
- Zacisze
- Zagłębianka
- Rzemieślnicy
- A. Miodownik
- Erato – wytwórnia strun (w Hubertusie)
- Idzi Lorens – fryzjer
- Krawiec Kanarek
- Niezidentyfikowany malarz
- Pracownia obuwia Leon Kasperek
- Przeds. Leśne – M. Gąssowski
- Salon fryzjerski Józefa Sauczka
- Stefan Pawłowski – mistrz fryzjerski
- Warsztat blacharski B. Lajtnera
- Wyrób butów
- Wyrób instrumentów muzycznych Jan Wilkoszewski
- Zakład Fryzjerski – Alojzy Pacha
- Zakład jubilersko-zegarmistrzowski J. Bocianowski i Syn
- Zakład kamieniarski "Wiktorja "
- Zakład kamieniarski Fochtmana
- Sklepy
- Antykwariat "Argos"
- Aparaty radiowe, gramofony J. Schabowski
- Apteka Grochowskiego
- Apteka Panaceum
- Artykuły Metalowe na 3 maja
- Bambosz
- Barbara – hurtownia krawiecka
- Chrześcijański dom obuwia ludowego
- Cliff Kosmetyki
- Drogeria na 3 maja
- Eldom
- Elegancja
- Foto DX
- Fryzjer Mieczysław Ziomek
- Galanteria Józef Paluchiewicz
- Kiosk na rogu 3 Maja
- Kioski Ruch-u
- Konalina Sklep Firmowy
- Kwiaciarnia i owocarnia "Araukaria"
- Magazyn Konfekcji G. Moszkowicz
- Magazyn mody H. Kossobudzkiej
- Magazyn Nadzieja
- Magazyn obuwia M. Rzepecki
- Nastolatek
- Niemiecki sklep na Redenie
- Niezidentyfikowane
- Optyk na 3 maja
- Pasmanteria
- Pewex
- Produkcja i Sprzedaż Farb Zyndel Szancer
- Radio i Technika
- Radio Telewizja
- Robot
- Rzeczki-złoto, srebro,zegary
- Sklep "Alik"
- Sklep galanteryjny C. Smolarska
- Sklep Mazurkiewicza
- Sklep niemiecki Lebensmittel
- Sklep Sołtysika na Redenie
- Sklep Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich
- Sklep z chemią na Bandrowskiego
- Sklep z odzieżą na Sienkiewicza
- Sklepy "Społem"
- Sklepy pod Sobieskiego 4
- Skład Apteczny Jan Beranek
- Skład Apteczny S-rów Jana Grochowskiego
- Supermarkety PRL-u
- Tkaniny Dekoracyjne
- Uniwersal
- Sklepy i przemysł spożywczy
- Cerealia oddział w Dąbrowie
- Cukiernia "Wersal"
- Delikatesy w Merkurym
- Handel win, wódek i towarów kolonialnych Emil Woźniak
- Hurtownia Cukru Mieczysław Dyja
- Icek Fraiman, W. Fraiman – reprezentacja browaru
- Kiosk spożywczy na Redenie Karnieckich
- Mięsny w Gołonogu
- Pieczywo i nabiał na Gołonogu
- Rzeźnia miejska
- SAM w Merkurym
- Sklep Grudnika
- Sklep spożywczo-kolonialny wyroby tytoniowe i manufaktury H. Kotuła
- Sklep spożywczy i elektryczna palarnia kawy Jan Domagała
- Sklep spożywczy robotników kopalni "Flora"
- Skład Ryżu i Cukru J. Rozenberg i S-ka
- Skład Win i Delikatesów Stefan Wilczyński
- Sprzedaż mąki i kaszy B-cia D. i Sz. Silberfreund
- Sprzedaż mąki i kaszy I. Welner
- Sprzedaż Mąki i Zboża J. Edelist i L. Welner
- Sprzedaż Wyrobów Cukierniczych
- Wytwórnia Wód Gazowanych
- Wytwórnia Wód Gazowo-Owocowych Fr. Żaka
- Wytwórnia Ziół Leczniczych ks. Huszno
- Targowiska
- Wieże wodne
- Zakłady przemysłowe
- Betoniarnia w centrum
- Dąbrowskie Zakłady Chemiczne i Fabryka Tektury Asfaltowej
- Dąbrowskie Zakłady Przemysłu Terenowego
- Damel
- Defum
- Elektryczność / ERG
- Fabryka Drutu Braci Klein
- Fabryka forniru
- Fabryka Mydła "Alfa"
- Fabryka Mydła "Dzwon"
- Fabryka przetworów chemicznych – W. Mondalski
- Fabryka Śrub i Nitów
- Fabryka zamków i okuć "Tłocznia"
- HK Cutiron
- Huta Szklana "Strzemieszyce"
- Huta Szkła Artystycznego Staszic
- Huta Szkła Ząbkowice
- IZOKOR
- Koksownia "Przyjaźń"
- Odlewnia Wszelkich Metali Bolesław Plucinski
- Strem
- Wibrobeton
- Zakład Ślusarko-mechaniczny Teofil Brok
- Zakłady Bytomskie
- Zakłady Mechaniczne Władysława Pająka
- Zakłady Naprawcze Maszyn Elektrycznych
- Zakłady przemysłowe "Strzemieszyce"
- Zakłady Tworzyw Sztucznych Ząbkowice
- Kultura
- Nieskategoryzowane
- Obiekty wojskowe
- Osoby
- A. Miodownik
- Abram Jakub Klein
- Andrzej Ornat
- Andrzej Rosicki
- Antoni Kozioł
- Antoni Pinkowski
- Artyści
- Bolesław Zarychta
- Bronisława Kmiecik
- Budowniczy miasta
- Czesław Rabenda
- Dąbrowska inteligencja – międzywojnie
- Edward Bryła
- Edward Miętka
- Edward Salwa
- Eryka Trzewik-Drost
- Eugeniusz Furman
- Eugeniusz Jarubasz
- Franciszek Szklaz
- Goście Dąbrowy
- Grzegorz Borowiec
- Henryk Kanwiszer
- Hieronim Kondratowicz
- Hieronim Uczyński
- Ireneusz Borowiec
- Jan Kruszyński
- Jan Sylwester Drost
- Jan Tyka
- Józef Chlebowski
- Józef Piątek
- Józef Starzyński
- Julian Hoffman
- Kazimierz Srokowski
- Leon Juszczyk
- Leszek Rozmus
- Ludwik Fiedorowicz
- Maria Piętkówna
- Maria Szklaz
- Marian Kantor-Mirski
- Marian Sowiński
- Mieszkańcy
- Adolf Kowalski
- Antoni Zawodniak
- Augustynik Grzegorz – ksiądz
- Bolesław Sierka
- Eugeniusz Smirnow
- Ferdynand Peroń
- Franciszek Latała
- Franciszek Łach
- Franciszek Wilkoszewski
- Francuzi
- Janek Boruszewski
- Janina Starzyńska
- Kazimierz Bargieł
- Kazimierz Morgulec
- Kazimierz Wilkoszewski
- Maciej Dalewski
- Maria Zawodniak
- Maryanna Świerczewska
- Podkowa Aniela
- Rodzina Śmielewskich
- Stanisława Sauczek
- Stefan Czajkowski
- Szczepan Słowiński
- Tadeusz Jaworski – architekt
- Tadeusz Szymaszek
- Teofil Wójcik
- Tomasz Lubojański
- Wacława Sonne
- Weronika Karnecka
- Włodzimierz Starościak
- Zdanowska Joanna
- Zygmunt Wydrych
- Nauczyciele
- Piotr Reroń
- Piotr Urbańczyk
- Politycy
- Przedsiębiorcy, właściciele sklepów
- Przemysł
- Rodzina Domańskich
- Rodzina Gęborków
- Rozalia Smółkowa
- Stanisław Janas
- Stanisław Kontkiewicz
- Stanisław Lewiński
- Stanisław Siudak
- Stanisław Sobieraj
- Stanisław Wiewióra
- Uczniowie
- Wł. Liwierski
- Władysław Bubel
- Władysław Dziurski
- Władysław Mogiła
- Wojskowi
- Zdzisław Sikora
- Zenon Wojtala
- Żydzi
- Zygmunt Bąbczyński
- Zygmunt Ciuk
- Zygmunt Sztainmasel
- Pomniki i tablice
- Bohaterom Czerwonej Armii ("gwiazda") – Gołonóg
- Figura Maryi przed Bazyliką NMP
- Figura Maryi z boku Bazyliki NMP
- Instalacja przy CH Merkury
- Pomnik 10 zamordowanych
- Pomnik Aleksandra Zawadzkiego
- Pomnik Bohaterów Czerwonych Sztandarów (Hendrix)
- Pomnik Feliksa Dierżyńskiego
- Pomnik Legionistów (nieistniejący)
- Pomnik Niepodległości
- Pomnik Nieznanego Żołnierza(wyburzony)
- Pomnik Stanisława Staszica
- Pomnik Tadeusza Kościuszki
- Pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu lotnika Żwirki (nieistniejący)
- Pomnik z menorą na kirkucie
- Pomnik Żołnierzy Radzieckich
- Pomnik Związku Orła Białego
- Tablica – zbiornik Pogoria
- Tablica upamiętniająca E. Furmana
- Tablica upamiętniająca Feliksa Dzierżyńskiego
- Religia
- Cmentarze
- Judaika
- Kapliczki
- Kościoły rzymskokatolickie
- Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Bazylika NMP Anielskiej
- Kościół Ducha Św.
- Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Łośniu
- Kościół pw. Chrystusa Króla
- Kościół pw. św. Marii Magdaleny
- Kościół pw. św. Rafała Kalinowskiego
- Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej
- Kościół św. Aleksandra
- Kościół św. Antoniego z Padwy
- Kościół św. Barbary
- Kościół św. Józefa
- Kościół św. Maksymiliana Kolbego
- Kościół w Ujejscu pw. NMP Matki Kościoła
- Kościół Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach
- Krzyże przydrożne, okolicznościowe, symboliczne itd
- Księża i siostry zakonne
- Relikty przeszłości
- Służby
- Sport
- Tablice edukacyjne – MMS
- Towarzystwa, stowarzyszenia, harcerze
- Cechy rzemieślnicze
- Dąbrowskie Towarzystwo Muzyczne
- Harcerze
- Koło Gospodyń Wiejskich Strzemieszyce
- Organizacje związkowe
- Partie polityczne
- Spółdzielnie
- Stowarzyszenia
- Hashomer Hatzair
- Koło Samopomocy Uczniów Państwowego Seminarjum Nauczycielskiego
- Liga Kobiet
- Liga Morska i Kolonialna
- NSZZ Solidarność DFO
- Ochronka na Zielonej
- Samowar
- Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Fizycznej
- Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej
- Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej
- Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
- Stowarzyszenie Spożywców Robotników Chrześcijańskich
- Stowarzyszenie Spożywcze Flora
- Stowarzyszenie spożywcze robotników Huty Bankowej
- T.U.R.
- VC 19-78 MC Poland
- Zespół zwolenników sceny Polskiej
- Związek byłych Ochotników Armji Polskiej
- Związek Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Ognisko w Dąbrowie Górniczej
- Związek Orła Białego
- Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Górniczego
- Stowarzyszenie pań św. Wincentego
- Towarzystwa
- Duszpasterstwo Ludzi Pracy
- Koło Towarzystwa Macierzy Szkolnej
- Komitet Opieki nad biednymi
- Komitet Opieki nad Dziećmi
- Komitet Ratunkowy miejscowy
- L.O.P.P.
- Obwodowy Komitet Ratunkowy
- PTTK
- Sekcja Górniczo-Hutnicza
- Sekcja VII górniczo hutnicza Towarzystwa popierania przemysłu i handlu
- Sokół
- Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
- Towarzystwo "Dobroczynność" kopalni "Flora"
- Towarzystwo Dobroczynności
- Towarzystwo Francusko-Włoskie Dąbrowskich Kopalń Węgla
- Towarzystwo Koło Sportowe
- Towarzystwo Muzyczne w Dąbrowie
- Towarzystwo Muzyczno-Śpiewacze w Gołonogu "Harmonja"
- Towarzystwo pomocy dla biednych chrześcijan kopalni "Flora"
- Towarzystwo poszukiwaczy skarbów
- Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej
- Towarzystwo Stenografów Adama Piwowara
- Towarzystwo Upiększania Miasta Dąbrowa Górnicza
- Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
- Ubezpieczalnia Społeczna
- Wolny Związek Zawodowy
- Związek Młodzieży Polskiej
- Związek Niemieckich Dziewcząt
- Transport i komunikacja
- Uroczystości i wydarzenia
- 1966 – wizyta Stanisławy Zawadzkiej
- Auto-Rodeo
- Barbórki
- Cyrk
- Dni Dąbrowy Górniczej
- Dożynki
- Dzień Hutnika
- Dzień Znaczka Pocztowego
- Festiwale, imprezy
- Harcerskie
- Jarmark Staroci
- Jubileusze
- Katastrofy, pożary, wypadki
- Kościelne
- Obchody św. Mikołaja
- Obrona pomnika Bohaterów Czerwonych Sztandarów (Hendrixa)
- Odsłonięcie pomnika "Bohaterom czerwonych sztandarów"
- Odsłonięcie pomnika Aleksandra Zawadzkiego
- Otwarcia
- Otwarcie ośrodka zdrowia z E. Gierkiem
- Otwarcie szkoły SP29
- Parady wojskowe
- Partyjne
- Pogrzeby
- Powitanie gauleitera Śląska Fritza Brachta
- Protesty
- Przywitanie rumuńskich przesiedleńców
- Sesje astronomiczne, obserwacje słońca
- Sportowe
- Spotkania i zloty
- Strajki
- Święta Narodowe
- Święto Ameryki Północnej
- Szkolne
- Sztandar dla strażaków z Trzebiesławic
- Targi, kiermasze, jarmarki
- Wojewódzki Przegląd Piosenki Dziecięcej
- Wojsko Ludowe – Huta Katowice
- Wystawy
- Zabawy
- Zdjęcia z budowy
- Zdjęcia z wyburzeń
- Zjazdy Absolwentów
- Żniwa
- Życie pod okupacją
- Widoki i panoramy miasta
- Wypoczynek i zieleń
- Zdrowie
- Życie Codzienne
Losowy memoriał
WięcejNasza baza
7573 - skany
175 - wpisy encyklopedyczne
399 - dawne artykuły prasowe