Park Zielona wiedzie prym w liście ulubionych miejsc wypoczynku dąbrowian. Nie ma się czemu dziwić – leśny charakter położonego na uboczu parku pozwala rozkoszować się ciszą i spokojem. Zobaczmy jak toczyły się jego losy.

Las w miejscu parku rośnie od setek lat. Niegdyś na południowej i wschodniej stronie tworzyły się rozlewiska Czarnej Przemszy i bagna, lecz gospodarka ludzka i zagospodarowanie terenu spowodowało że dziś ich miejsce  zajęły zwykłe drzewa. Część środkowa i północna była porośnięta lasem dębowym. Nazwa „Zielona” w kontekście lasu pojawia się już w 1904 roku.[1]

Rys.1 Tereny Parku Zielona przed zagospodarowaniem

Park w ówczesnym miejscu wybudowano  po tym jak teren ten został skomunikowany w 1932 roku drogą do Łagiszy.  Najpierw rozpoczęto budowę infrastruktury sportowej. W 1934 roku oddano do użytku basen, trwała również budowa stadionu oraz toru motocyklowego, zapewne żużlowego. Właściwa budowa parku zakończyła się w 1936 roku. Powstało wówczas założenie o powierzchni ok. 67 hektarów które przetrwało do dziś.   Głównym elementem parku była fontanna umieszczona w prostokątnym placu  z czterema okręgami alejek wokół i szeroką aleją prowadzącą w kierunku miasta. Całości dopełniła gęsta sieć alejek. Ostatecznie wybudowano jedynie boisko sportowe, a budowa toru wogóle nie doszła do skutku. Powstał jedynie nasyp ziemny obwodu który w północnej , leśnej części przetrwał do dziś.  Prawdopodobnie podczas II wojny światowej park został zaadaptowany przez Niemców na ich potrzeby. Znane jest kilka ich zdjęć z basenu i jedno prawdopodobne przed tablicą „Stadtpark”. Po II wojnie rozpoczęto  zagospodarowywanie terenu, głównie w ramach czynu społecznego. W 1948 roku zawiązał się Komitet Wykonawczy Budowy Parku Kultury i Wypoczynku Zielona. W 1957 roku w ramach czynu społecznego przeprowadzono rewitalizację parku. Wymieniono nawierzchnię alejek, dodano latarnie i małą infrastrukturę. Po stawie wewnątrz parku można było wówczas pływać kajakami.  Wybudowano krąg taneczny po zachodniej stronie, ozdobiony rzeźbami. Ich autorem był wybitny polski rzeźbiarz Stanisław Sikora. Na postumentach stanęło 6 ludzkich postaci naturalnych rozmiarów wykonanych z piaskowca przedstawiających dziewczynę z dzbankiem, harmonistę, skrzypka i robotników.   Powstało wówczas minizoo w którym można było obejrzeć. m.in. jelenie, niedźwiedzia brunatnego czy wilki. Zostało zamknięte w 1967 roku wskutek ucieczki jednego z jeleni który spowodował śmierć kobiety. Zmodernizowano również basen i postawiono budynek kawiarni. Jej ściany zdobił piękne mozaiki. Później w jej wnętrzu powstała siłownia MINI-MAX.

Rys.2 Jedna z rzeźb wokół kręgu

Pierwsza modernizacja parku miała miejsce w latach 90-tych, gdy zajęto się  przebudową cieków wodnych. W 2004 dokonano kolejnej częściowej modernizacji parku. Otwarto nowe minizoo przy zakładzie Ofi. Można w nim było obejrzeć m.in. dziki, sarny,muflony, ptactwo. Zostało zamknięte w 2011 roku. W 2004  roku w miejscu basenu powstały boiska do siatkówki plażowej. Były plany aby przerobić dawny budynek szatni basenowych na hotel, lecz ostatecznie stał się siedzibą CSIR-u. Wtedy też usunięto zniszczone rzeźby wokół okrąglaka. Początkowo trafiły na teren kawiarni, następnie na teren OFI, a obecnie zaginęły. W 2009 rok zastąpiono żelazny plac zabaw drewnianą konstrukcją. Wyburzono wówczas również kawiarenkę na terenie parku. W 2018 roku przeprowadzono kompleksową modernizację parku za 27 mln złotych. Wymienione zostały nawierzchnie, oświetlenie, mała architektura. Park otwarto po remoncie we wrześniu.

Rys.3 Zielona w czasach PRL

Uroczysko Zielona
We wschodniej części parku, na terenie dawnych mokradeł 29 października 2008 roku utworzono  użytek ekologiczny „Uroczysko Zielona” o powierzchni ok. 17,5 hektara. Użytek powstał aby chronić znajdującą się tam wartościową faunę, pozostałość po rozlewisku Czarnej Przemszy. Możemy tam znaleźć  grąd świeży (graby, lipy drobnoliste, dęby szypułkowe,zawilec gajowy,szczyr trwały), grąd niski(jesiony,więzy, czeremcha zwyczajna,czosnek niedźwiedzi), łęg (jesiony, wiązy, olcha czarna,ziarnopłon wiosenny, kosaciec żółty,karbieniec pospolity),grążele, rogatkę, wywłócznik, piżmaki, kaczki krzyżówki,jastrzębia, drozda śpiewaka, sikory, rudziki, kowaliki, zięby, dzięcioła dużego,ropuchę szarą, żabę trawiastą, żabę zieloną, lilię złotogłów, osokę aloesowatą.Na terenie uroczyska poprowadzona jest ścieżka dydaktyczna.

Rys.4 Budowa budynku kąpieliska

Krzysztof Kulik

Źródła
[1] Edward Nałęcz  „Ziarno”  nr 32 z 05.08.1904 artykół „Kilka słów o Zagłębiu Dąbrowskiem”:
dabrowa.pl
pl.wikipedia.org/wiki/Uroczysko_Zielona