Dawna DąbrowaŻycie CodzienneZbrodnie hitlerowskie
Życie Codzienne - Zbrodnie hitlerowskie
Okres okupacji hitlerowskiej w Polsce pełen jest okropnych i strasznych historii o bestialstwie i bezwzględności hitlerowskich oprawców. Dąbrowa oparła się większym czystkom i masowym zabójstwom, co nie znaczy że u nas nie rozgrywały się tragedie. W niniejszym wątku chcemy spisać wszystkie zbrodnie z okresu II wojny światowej – zarówno te znane, jak i ukryte w mrokach historii. Proszę mieć na uwadze że w związku z dużym odstępem czasu oraz ciężkimi wówczas czasami szczegóły historii nie zawsze mogą się pokrywać z rzeczywistym przebiegiem danej sytuacji.
Masowe aresztowania
Pierwsze rozstrzelanie miało miejsce w nocy z 5 na 6 września, dwa dni po wkroczeniu okupanta. Niemiecki patrol zatrzymał na ulicy dwóch mieszkańców – Sołtysika i Grabowskiego. Nie posiadali przy sobie dokumentów i z tego powodu zostali rozstrzelani na placu huty cynku „Konstanty”.
Kolejne masowe aresztowania miały miejsce w marcu 1940 roku na targowisku miejskim przy ulicy Kościuszki. Za akcję był odpowiedzialny Friedrich Reese. Wówczas również aresztowano osoby nie posiadające przy sobie dokumentów. Jednym z aresztowanych był 19-letni syn Anny Kulczak. Reese zabrał chłopaka na komisariat. Gdy następnego dnia matka chciała przekazać synowi jedzenie nie dano jej takiej możliwości. Tego samego dnia wieczorem nieznajomy przekazał jej paczkę od syna którą wyrzucił przez okno. W środku była zakrwawiona koszula i list w którym opisywał jak nieludzko był torturowany przez Reese. Następnego dnia matka poszła na komendę błagać o uwolnienie syna, lecz nic nie wskórała. Jeden z żandarmów przekazał jej jedynie że nie powinna go już szukać wśród żywych. 20 z aresztowanych osób zostało w nocy z 3 na 4 kwietnia rozstrzelanych na hałdzie kopalni Św. Jerzy na Dąbrówce w Katowicach, jako zakładników.
Następne aresztowanie około 200 osób miało miejsce pod koniec maja, gdy Niemcy starali się rozpracować grupę podziemnych działaczy. Wśród osadzonych znaleźli się byli żołnierze i urzędnicy magistratu oraz Bankowej.
Największe aresztowanie miało miejsce 30 czerwca 1942 roku gdy do niewoli trafiło prawie 300 Dąbrowiaków, głównie robotników Bankowej i Paryża. Zatrzymywano wówczas całe rodziny. Wśród aresztowanych znaleźli się nadsztygar kopalni – Wiktor Mowalczewski, Franciszek Pilarz, Bronisław Pilarz, Pękalski – robotnik z fabryki Fitznera. Większość zginęła w Oświęcimiu.
16 października 1943 funkcjonariusze Schupo zastrzelili 20 robotników w odwecie za zabójstwo wachmistrza policji z Gołonoga.
Dane ofiar:
Dratwa Leon
Dybała Władysław
Gulbicki Jan
Jędrusik Józef
Kordaszewski (lub Kordarzewski) Ludwik
Kustoń Bolesław
Krupski Stanisław
Kubański Józef
Kuśniak Władysław
Kuźniak Marian
Malewicz Józef
Niemczyk Ludwik
Nocek (lub Kocek) Roman
Pede Roman
Ples Izydor
Sosnowski Stanisław
Stachura Konrad
Stępień Bolesław
Szczerba Józef
Żołna Marian
Wywózka do obozów koncentracyjnych
Krótko po wkroczeniu do Dąbrowy Niemcy zażądali od rady miasta listy 40 zakładników. Na listę tą zostali głównie wpisany rajcy miejscy i różni działacze, którzy często umieszczali się tam samodzielnie nie chcąc skazywać innych na pewną śmierć. Pierwsze miejsce zajął ówczesny prezydent Teofil Trzęsimiech. Na liście tej znajdował się również Konstanty Domański, inżynier chemik z Huty Bankowej i komendant cywilnej obrony przeciwlotniczej naszego miasta. 12 kwietnia wraz z innymi obywatelami zostali aresztowani, a lista zakładników zwiększyła się do 76 osób. Wśród zatrzymanych znaleźli się m in. działacz Jan Cupiał, adwokat Roman Margulec, dyrektor kopalni „Paryż ” Jankowski oraz miejscy urzędnicy i robotnicy. Zostali oni przewiezieni do Sosnowca, do więzienia na Radosze. Później zostali połączeni z innymi więźniami na fabryce Schoena i wywiezieni do Dachau, gdzie wkrótce większość zmarła.
14 kwietnia następują kolejne aresztowania. Do niewoli trafia 20 osób, w tym dyrektor Huty Bankowej, Walery Świtrun, Antoni Starkiewicz, główny bulhalter huty Jan Musiał.
W dniach 1 i 2 maja aresztowano niemal 100 osób. W grupie zatrzymanych znaleźli się bracia Reroń ze „@Związku Orła Białego „, członkowie „Strzelca” a także dyrektor Szkoły Górniczej Wincenty Wołłejko i inżynierowie Bankowej Franciszek Szota i Maciej Tolko-Porzecki. Wszyscy trafili do obozu koncentracyjnego Mauthausen-Gusen.
Egzekucja pracowników Huty Bankowej
3 maja 1942 roku gestapo aresztowało 10 robotników za sabotaż blach używanych do produkcji łodzi podwodnych. Aresztowanych osadzono w więzieniu w Mysłowicach. Egzekucji dokonano 12 czerwca 1942 roku na placyku koło ulicy Augustynika. Szubienica została wykonana z dwóch szyn położonych między dwoma topolami. Na każdej z szyn wisiało po pięć pętli. Na egzekucję spędzono wszystkich okolicznych mieszkańców, w tym dzieci ze szkół. Gdy tłum już się zebrał podjechała ciężarówka z plandeką. Z paki wyprowadzono robotników ze związanymi rękami i zasłoniętymi oczami. Nastał duży szum i hałas, ale hitlerowcy kazali zachować ciszę. Przez megafon ostrzegano przed próbami buntu i strajków pod groźbą takiego samego losu jak robotnicy. Dwóch katów z zasłoniętymi twarzami założyli pętle robotnikom stojącym na ławach. Następnie przez megafon ktoś po polsku zapytał czy robotnicy chcą coś powiedzieć przed śmiercią – wtedy wspólnym głosem odpowiedzieli „Niewinnie giniemy”. W tym momencie ławki kopnięte przez katów przewróciły się. Ciała zamordowanych wisiały do wieczora, a następnie przewieziono ich ciała do spalenia do Auschwitz.
Dane ofiar:
Baltyn Marceli
Bochenek Władysław, ur.1902
Gruchała Edward
Król Bolesław
Kucharski Bolesław
Marzec Józef
Puza Eugeniusz
Siwek Walenty
Taper Roman
Wójcik Franciszek
Rys. 1 Pomnik na skwerze gdzie zostali powieszeni robotnicy
Morderstwo żydów w Łęce
Zagłębie jako włączone w poczet III Rzeszy stanowiło granicę między Generalną Gubernią. Naturalną koleją rzeczy jest że okoliczne lasy służyły do przeprowadzania ludzi nielegalnie przez granicę. Niektórzy z mieszkańców parali się tym niemal zawodowo. 8 sierpnia 1943 roku żydowska rodzina właściciela wapiennika w Ząbkowicach – małżeństwo po 60-tce, małżeństwo po 40-tce i młoda żydówka w ciąży z 12 letnim synem – przechodziła w lesie między Łęką i Niegowonicami przez granicę aby dostać się do bezpiecznego schronienia za Ogrodzieńcem. Pierwszy przewodnik przeprowadził ich przez Zagrabie polami do Łęki, do domu Józefa M. On doprowadził ich do tzw. „Jodliny”, lasu koło niegowonickich Rembów. Żydzi dali przewodnikowi pieniądze i poprosili o przyniesienie żywności. Zapewne chcieli poczekać z przekroczeniem granicy do nocy. Przewodnik po powrocie do wsi polecił swojemu 14-letniemu synowi by pojechał rowerem na posterunek w Łośniu i zawiadomił niemiecką policję o ukrywających się w lesie żydach. Chłopiec przyjechał do domu komendanta Karola Grötza, gdzie akurat pracowali dekarze z Łęki, którzy usłyszeli całą historię. Komendant w cywilu na rowerze, wraz z posterunkowym z Łośnia, pojechał do domu Józefa M. Ten zaprowadził ich do miejsca gdzie odpoczywali Żydzi , których komendant zastrzelił na miejscu. Przed śmiercią podobno miał powiedzieć do ciężarnej,młodej żydówki „Żebyś Ty nie była Żydówką to bym Cię nie zastrzelił bo jesteś bardzo ładna, ale muszę to zrobić!” i strzelił jej w brzuch. Mały chłopczyk, w trakcie zamieszania uciekł do lasu, ale gdy usłyszał strzały to wrócił i powiedział Niemcom że też chce zginąć bo już nie ma dla kogo żyć. Komendant kazał chłopczykowi uciekać i gdy ten oddalił się na pewną odległość strzelił mu w plecy. Niemcy ograbili ich z kosztowności i ubrań, pozostawiając w samej bieliźnie. Józef M. miał poprosić by w zamian za „przysługę” podarować mu ubrania zmarłych, na co Niemiec się zgodził. Następnie udali się do wsi by znaleźć osoby do zakopania zwłok. Spotkali po drodze czterech chłopaków których pod groźbą aresztu zmusili do wykopania grobu w lesie zwanym „Ręmbami”. Miejsce zakopania jest znane bardzo małej ilości osób. Kiedyś identyfikował je krzyż na drzewie i wyryta litera „Ż”. Następnego dnia Józef M. oddał buty po żydzie do szewca aby podzielił grubą podeszwę na dwa inne buty. Podczas jej rozbijania ze środka wysypały się złote monety stu dolarowe, co szewc pozostawił w tajemnicy.
Po wojnie krewny zamordowany powziął śledztwo i doprowadził do skazania konfidenta Józefa. Został skazany na 16 lat więzienia, ale na wolność wyszedł po 12 w latach 60-tych. Oprawca Karol Grötz został po wojnie skazany na karę śmierci.
Egzekucja w Strzemieszycach
19 listopada 1943 w Strzemieszycach Małych zastrzelono z bliskiej odległości nadwachmistrza żandarmerii Ernesta Bergmanna. Stało się to podczas jego powrotu z restauracji Józefa Bojdy, gdy podchmielony wracał z dwoma innymi żandarmami. Mimo iż żywność była ściśle racjonowana, a alkohol mógł być sprzedawany jedynie w niemieckich sklepach, to we wspomnianej gospodzie zawsze można było dobrze zjeść i wypić. Wiedzieli o tym żandarmi którzy często urządzali w środku libacje. Nie wiadomo jaka organizacja przygotowała akcję, nikt po wojnie się do niej nie przyznał – wiadomo jedynie że była to grupka 7-8 mężczyzn.
26 listopada 1943 roku hitlerowcy w odwecie za zastrzelenie gestapo i Orpo przeprowadziło publiczną egzekucję 11 ludzi. Ludzi powieszono na łące na dwóch drzewach na działce za numerem 120, gdzie wówczas w pobliżu znajdowała się komenda niemieckiej policji. Na egzekucję spędzono wszystkich ludzi ze Strzemieszyc w ilości ok. 1000 osób. Niektórzy ginęli z okrzykiem „Niech żyje Polska”. Miejsce jest upamiętnione dwoma pomnikami.
Rys. 2 Obwieszczenie o egzekucji
Nazwiska ofiar:
Bogucki Stanisław, ur.16.11.1887, zam.Czeladź
Czech Stefan, ur.20.07.1889, robotnik z Sędziszowa, członek KPP
Faska Stanisław, ur.08.11.1909, górnik z Czeladzi, sekretarz komórki PPR, członek GL
Janusiński Jan, ur.01.01.1894, górnik z Czeladzi, członek KPP i PPR
Korzonkiewicz Czesław, ur.22.05.1922, robotnik z Czeladzi
Pobiega Władysław, ur.06.12.1901, robotnik z Piasków
Sopalak Jan, ur.17.09.1905, górnik z Piasków, członek PPR
Wojciechowski Stanisław, ur.08.05.1911, górnik z Czeladzi sekretarz komórki PPR, członek GL
Wójcik Józef, ur.15.03.1917, robotnik z Czeladzi, członek PPR
Wywioł Roman, ur.09.09.1899, robotnik z Będzina (jemu jako jedynemu udowodniono powiązanie z zabójstwem)
Zarzycki Tadeusz, ur.24.09.1923, robotnik z Kazimierza
Rys.3 Wykonane z ukrycia zdjęcie powieszonych ludzi
Rozstrzelanie na Staszicu
13 listopada 1944 roku w jednym z domów na ulicy Staszica zebrała się grupka znajomych na grze w karty. Wkrótce do domu w którym odbywała się zabawa przyjechała policja. Na interwencję przyjechali panowie Reese oraz Schreiber, którzy bez ostrzeżenia zaczęli strzelać w okna mordując 11 osób. Powodem zabójstwa była prawdopodobnie informacja że zebrane osoby to partyzanci którzy od dłuższego czasu okradali pociągi i sabotowali tory na Staszicu. Pojawia się również wersja że policja została wezwana przez jedną z żon graczy niezadowolonej faktem gry w karty. Rozmowa z przodkami jednej z ofiar zaprzecza jakoby ich członek rodziny był członkiem partyzantki. Inna jeszcze wersja opisuje że w tym czasie na Staszicu odbywała się łapanka, lecz ludzie za w czasu pochowali się po domach. Wściekły Reese wybrał pierwszy lepszy dom i zamordował wszystkich przebywających w środku ludzi. Potem śmiejąc się zatrzymał przejeżdżający drogą wóz i kazał sąsiadom wsadzić na niego ciała zmarłych.
Dane osób:
Barański Jan, ur.1893
Gruba Piotr, ur.1901
Hajduk Władysław, ur.1924
Janas Józef, ur.1916
Janas Roman, ur.1918
Majda Stanisław, ur.1909
Sadkowski Józef, ur. 1915
Stychno Stefania, ur,1874
Stychno Wiesław, ur.1907
Wąsik Edward, ur.1910
Włoszczyk Marian, ur.1909
7 Szewców
W 1944 roku partyzanci z oddziału Romana Piecucha napadli na zakład szewski i zabrali część wyprodukowanego obuwia i skóry. Nadzorca zakładu oskarżył swoich pracowników o współpracę z napastnikami. Zostali oni zatrzymani i dwa dni torturowani i przesłuchiwani. Przewieziono ich do Gołonoga i rozstrzelano na dziedzińcu posterunku policji. W zależności od źródła ofiar było 6 lub 7 – (ostatnia osoba miała ponoć uciec).
Nazwiska ofiar:
– Stanisław Bronny (w książce Starościaka Bronne) z Dąbrowy;
– Jan Domagała z Gołonoga;
– Jan Grabowski z Milowic;
– Józef i Piotr Kuzia z Gołonoga;
– Michał Zientara ze Ścibowic;
– Jan Chmielewski .
Morderstwo w Ząbkowicach
4 stycznia w odwecie za zastrzelenie komendanta posterunku w Ząbkowicach Antona Bartoscha w kamieniołomie Łady rozstrzelanych zostaje 16 mieszkańców Ząbkowic. Początkowo zostali pochowani w Sosnowcu,prawdopodobnie w tajemnicy pod osłoną nocy. Później w kwietniu 1945 roku zostali ekshumowani i przeniesieni do Ząbkowic. W artykule prasowym Dziennika Zachodniego z 21 kwietnia z 1945 roku sytuacja jest przedstawiona inaczej. Według tamtej relacji zamordowanych zostało 13 osób. Początkowo wywieziono ich na Radochę, a później do więzienia mysłowickiego, gdzie zostali zamordowani. Rodzinom przekazano informację że zostali wywiezieni w głąb Niemiec. Ciężko po latach stwierdzić która wersja jest prawdziwa.
Dane ofiar:
Biały Wincenty, ur.1865, rolnik
Biały Władysław, ur.1895, rolnik
Gajdecki Henryk, ur.1929, robotnik
Gajdecki Tadeusz, ur.1926, robotnik
Kołkowska Stanisława, ur.1912, robotnica
Kołkowski Mieczysław, ur.1908, robotnica
Machowiak Cecylia, ur.1908, robotnica
Magnowski Tadeusz, ur.1904, robotnik
Oleśksiewicz Józef, ur. 1880, robotnik
Płazak Andrzej, ur.1866, robotnik
Przybyła Józef, ur.1876, rolnik
Przybyła Franciszka, ur.1883, rolniczka
Przybyła Władysław, ur.1908, robotnik
Przybyła Zofia, ur.1916, bez zawodu
Woźniak Eleonora, ur.1903, robotnica
Woźniak Alfreda, ur.1925, robotnica.
Rozstrzelanie w urzędzie miasta
Tuż przed opuszczeniem miasta przez Niemców, 22 stycznia 1945 roku w budynku ratusza zostaje rozstrzelanych trzech członków AL. Według innych wersji ofiar było 4 lub 5, a dwoje kobiet zostały zatrzymane nie za przynależność do AL, a za ukrywanie rodziny. Katami byli Reese, Strączek, Hutt oraz Schreiber. Początkowo władze nie chciały poinformować rodziny co stało się z zatrzymanymi. Uruchomienie kontaktów skierowało kroki ku gestapo w Sosnowcu, lecz tam nikt nie miał danych o zatrzymanych osobach. Zagadka rozwiązała się już po wkroczeniu Rosjan, gdy przyciśnięty do muru grabarz wyznał że Niemcy kazali mu wykopać zbiorową mogiłę. W grobie znaleziono zmasakrowane ciała poszukiwanych. Byli przed śmiercią torturowani. Za ówczesną gazetą:
” Kmiecik ma twarz tak zmasakrowaną, że z rysów nie można jej było zidentyfikować. Ma ona pokrajany nożem nos, oberżnięte uszy, przebity język a za paznokcie wbite drzazgi sięgające kilka centymetrów wgłąb ciała. Plecy nieszczęsnej mają barwę fjoletową, a przesiąknięte krwią ubranie świadczy, że miała godziny nielekkiej śmierci. Podobnie wyglądają pozostali dwaj — Salwa i Kanwiszer.”
Pogrzeb, który zorganizowały miejscowe władze P.P.E ponoć przyciągnął setki osób tworząc swego rodzaju manifest – należy jednak wziąć pod uwagę ówczesną propagandę.
Dane osób:
Edward Salwa (lat 41),
Henryk Kanwiszer (lat 39),
Bronisława Kmiecik (lat 35)
Pojedyńcze przypadki
Poniższe relacje o zastrzeleniu podejrzanych podczas ucieczki pochodzą z oficjalnych danych. Jest wielce prawdopodobne że rzeczywista przyczyna ich śmierci była zupełnie inna, a ucieczka wpisana jedynie w dokumenty w celu uwiarygodnienia powodu zastrzelenia podejrzanych.
5 września 1939 roku żołnierze Wermachtu zastrzelili niezidentyfikowanego żyda na ulicy w Strzemieszycach
11 marca 1940 roku Friedrich Reese zastrzelił na komendzie na Redenie Juliana Dudałę.
29 marca 1940 w Strzemieszycach żandarmi zastrzelili Mariana Sikorę
12 kwietnia 1940 roku przeprowadzano łapankę na dworcu w Ząbkowicach, na późniejszym przesłuchaniu zamordowano zatrzymanego Władysława Kowalskiego z Rzeszowa. Katem był Reese.
11 sierpnia 1940 roku Kripo rozstrzelało Przybylskiego, okoliczności nieznane. Prawdopodobnym katem był Reese.
4 października 1940 roku w katowni na Redenie pobici na śmierć zostali Wiktor Szymowski i Ludwik Karbownik. Katem był Reese.
W 1941 roku w Łośniu żandarm zastrzelił nieznanego mężczyznę.
3 lutego 1941 roku podczas ucieczki z nieznanego powodu został zastrzelony 21-letni Stanisław Antoni Kozdroń.
1 marca 1941 roku Kriminal-Oberasistent zastrzelił 27-letniego Władysława Kurka za próbę ucieczki ze służbowego pokoju Kripo. Prawdopodobnym katem był Reese.
3 grudnia 1942 roku pod zarzutem przynależności do organizacji podziemnej gestapo i żandarmi powiesili w publicznej egzekucji 3 mężczyzn i wywieźli zwłoki w nieznanym kierunku
Dane osób:
Mizerkiewicz Jan Piotr, ur./1900/, robotnik
Plotras Antoni, robotnik z Ząbkowic, członek ruchu oporu
Rudek Andrzej
W 1942 roku w Łośniu zastrzelony zostaje 26-letni Konrad Stachura
1 stycznia 1942 roku policja podczas obławy zastrzeliła dwie niezidentyfikowane osoby.
22 stycznia 1942 roku w mieszkaniu Serdeckiego w Strzemieszycach zastrzelony zostaje 37-letni Tadeusz Prasa z Dąbrowy Górniczej, członek ruchu oporu
23 września 1942 roku w Gołonogu za złe zaciemnienie lokalu zastrzelony zostaje Władysław Jurczyk i Eugeniusz Łopata
19 października 1942 roku zastrzelony podczas ucieczki zostaje 23-letni Franciszek Ziętara
30 października 1942 roku w Ząbkowicach funkcjonariusze Bahnschutz podczas próby ucieczki zastrzelili 31-letniego Jana Kluska (Kłuska) z Dąbrowy Górniczej
16 listopada 1942 w Łośniu zastrzeleni zostają dwaj żydzi z Pilicy, 63-letni Berek Kuperberg (lub Kupferberg) przez Karola Grötza i 33-letniego Junia Kuperberg przez Krehsa. Próbowali oni ,wraz z dwoma innymi żydami, którzy zbiegli, przekroczyć granicę w lesie w Łęce.
20 listopada 1942 roku podczas ucieczki policja zastrzeliła 31-letniego Stefana Orpycha.
W 1943 roku na Korzeńcu zastrzelony zostaje Franciszek Baron, a powieszony Jan Łączyński.
13 stycznia 1943 roku zastrzelony zostaje 23-letni robotnik Ryszard Seniuch.
26 stycznia 1943 roku Reese zastrzelił podczas ucieczki Edwarda Kasprzyka (lub Krawczyka). Powodem było opuszczenie dniówki w pracy przez jego brata, Czesława, którego nie zastał w domu.
7 marca 1943 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 23-letniego Tadeusza Ogonka.
14 kwietnia 1943 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 21-letniego Czesława Seczkówkę.
Rys.4 Ciało rozstrzelanego Przybylskiego nieznanym pomieszczeniu w Dąbrowie Górniczej
W maju 1943 roku koło przystanku przy bazylice Reese zastrzelił niezidentyfikowanego mężczyznę podczas ucieczki za zajęcie miejsca w wagonie tramwaju tylko dla Niemców.
18 lipca 1943 roku podczas patrolu żandarmii zastrzelili w lesie w Ząbkowicach 18-letnią Helenę Kaniewską.
Na przełomie września i października 1943 roku w Łęce na ulicy Siewierskiej zastrzelony zostaje nieznany mężczyzna pochodzenia żydowskiego.
11 września 1943 roku za stawianie oporu rozstrzelany zostaje 29-letni Feliks Stolarczyk oraz podczas ucieczki 35-letni strzemieszyczanin Józef Korc.
8 listopada 1943 roku za stawianie oporu rozstrzelany zostaje 21-letni Piwowarczyk z Sosnowca.
6 października 1943 roku żandarmi zastrzelili 22-letniego Stanisława Piekorzewskiego z Kuźniczki w centrum Łośnia , 56-letniego Emanuela Zycha w Strzemieszycach oraz 46-letniego Jana Gołkę(lub Gałka) i jego 19-letniego syna Leona Gołkę. Druga para ofiar została zastrzelona za ukrywanie żydowskiej rodziny w swoim domu na Krakówce – gospodarstwo zostało spalone.
30 października 1943 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 24-letniego Stefana Kowalskiego.
11 listopada 1943 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 31-letniego Wiktora Kubala z Sosnowca.
16 stycznia 1944 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 51-letniego Dawida Israela Liber z Sosnowca oraz za stawianie oporu 36-letniego Stanisława Kuderę.
11 lutego 1944 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 21-letniego Władysława Mrówkę z Zagórza.
3 kwietnia 1944 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 51-letniego Franciszka Janasa z Koserejewa.
18 czerwca 1944 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 20-letniego Mariana Kucharskiego, według oficjalnej wersji za złą pracę na kopalni „Paryż”.
W sierpniu 1944 roku podczas konwoju radzieckich jeńców, prawdopodobnie podczas próby ucieczki zastrzelono troje z nich. Pochowani zostali na miejscowym cmentarzu.
2 września 1944 roku funkcjonariusze gestapo w Ząbkowicach na ówczesnej ulicy Kościuszki rozstrzelali 3 mężczyzn, 25-letniego Ireneusza Adamieckiego, 28-letniego Jerzego Adamieckiego i 32-letniego Zbigniewa Adamieckiego. Pochowani zostali na miejscowym cmentarzu.
15 października 1944 roku policja zastrzeliła za stawianie oporu 45-letniego Pawła Bernego z Jaworzna.
28 października 1944 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 48-letnią Annę Sobczyk z Będzina.
15 grudnia 1944 roku policja zastrzeliła podczas ucieczki 48-letniego Władysława Nogiecia, według innej wersji został zastrzelony na podwórzu własnego domu za opuszczenie dniówki w pracy.
2 stycznia 1945 roku policja z posterunku Gołonóg II aresztowali i zastrzelili podczas ucieczki 22-letniego robotnika Jana Polusa z Kostur.
20 stycznia 1945 roku urzędnik policji zastrzelił 33-letnią Wandę Powallo z Gołonoga.
21 stycznia w Łośniu zastrzeleni zostają 51-letni Bronisław Dydak i 24-letni Władysław Dydak.
26 stycznia na ul. Świerczewskiego policja zastrzeliła 48-letniego członka Armii Ludowej Józefa Podyma.
Nieznana data – komendant z Łośnia Karol Grötz zastrzelił w Okradzionowie mężczyznę Usarka, w Łęce Olecha, mieszkańca Niegowonic, który przyszedł w odwiedziny do córki Marcowej (zapewne za nielegalne przekroczenie granicy). Kazał również na oczach ludzi uciekać młodemu chłopakowi żydowskiemu, którego z uśmiechem zastrzelił podczas jego biegu.
Krzysztof Kulik
Na podstawie „Dąbrowa Górnicza Zarys rozwoju miasta” – praca zbiorowa pod redakcją Wacława Długoborskiego
„280 lat historii Dąbrowy Górniczej” Włodzimierz Starościak
http://www.dabrowa-gornicza.org/lofiversion/index.php?t4729.html
http://www.archiwalnastrona.slask.eu/mp/dabr_g_polegli.html
Forum Niegowonickie
Google Books
Google Books
Express Zagłębiowski nr 50
Powiązane artykuły
- Archiwalia - Fotografie
- Uroczystości i wydarzenia - Życie pod okupacją
- Archiwalia - Dokumenty
- Bibliografia - Czasopisma i gazety - Dziennik Zachodni
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa - Krzysztof Kulik
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa - Muzeum Miejskie Sztygarka
- Bibliografia - Czasopisma i gazety - Polonia
- Dzielnice - Centrum - 3 Maja - 42
- Bibliografia - Książki i albumy - Monografia Dąbrowy Górniczej - 1976
- Uroczystości i wydarzenia - Katastrofy, pożary, wypadki
Wyszukiwaniew naszej bazie
Nawiguj klikając na trójkąty poniżej
- Archiwalia
- Bilety
- Dokumenty
- Fotografie
- Koperty
- Mapy
- Odznaki i medale
- Pamiątki z Dąbrowy Górniczej
- Plany
- Pocztówki
- Pozostałe
- Produkty z Dąbrowy
- DELAM
- Huta Szkła Artystycznego Staszic
- Huta Szkła Gospodarczego Ząbkowice
- Motoryzacja
- Obrabiarki z DEFUM
- Centrum obróbkowe wiertarsko-frezerskie WFE 100 NM
- Centrum obróbkowe wiertarsko-frezerskie WFG-100 NM
- Ciężka wiertarko-frezarka ADP-115
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 A
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 B
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 N
- Tokarka karuzelowa KNA -140/160
- WFM-100 N i WFM-100 NM
- Wiertarko-frezarka AD-100 AD-115 AD-125
- Wiertarko-frezarka HWC-P 110A
- Wiertarko-frezarka HWC-S 110A
- Wiertarko-frezarka konwencjonalna ADS-115
- Wiertarko-frezarka WFB-80
- Wiertarko-frezarka WFB-80 S
- Wiertarko-frezarka WFC – 90
- Wiertarko-frezarka WFE – 100 A1 N
- Wiertarko-frezarka WFG-100
- Wiertarko-frezarka WFG-100 N
- Wiertarko-frezarka WHB – 150
- Wiertarko-frezarka WHC – 160
- Wiertarko-frezarki poprzeczne WFE 100 A7 i WFE 100 A9
- Wiertarko-frezarki WFE – 80 i WFE 100
- Wiertarko-frezarki WFM-100
- Reklamy
- Ryciny
- Stemple i pieczątki
- Szkice,plany,projekty
- Tabliczki z dawnymi ulicami
- Tarcze szkolne
- Zaproszenia
- Bibliografia
- Archiwum Państwowe Katowice
- Czasopisma i gazety
- "Przemysł Chemiczny"
- Architektura
- Biesiada Literacka
- Dębowy Puls Miasta
- Dzień Dobry
- Dziennik Częstochowski
- Dziennik Ustaw
- Dziennik Zachodni
- Dzwonek Częstochowski
- Expres Zagłębia
- Gazeta Kielecka
- Gazeta Lwowska
- Gazeta Świąteczna
- Głos Zagłębia
- Głos Ziemowida
- Goniec Częstochowski
- Ilustrowany Kuryer Codzienny
- Innowacyjne obrabiarki – DEFUM 2004
- Iskra
- Jednodniówki
- Jlustracja Polska
- Kino
- Kłosy
- Kolejowe Przysposobienie Kolejowe
- Kurier Codzienny
- Kurier Poranny
- Kurjer Warszawski
- Kurjer Zachodni
- Kuryer Literacko-Naukowy
- Młodzi Idą
- Mówią wieki – magazyn historyczny
- Na szerokim świecie
- New Poland
- Niedziela
- Nowa Reforma
- Nowiny Illustrowane
- Nowości Ilustrowane
- Panorama
- Pobudka
- Polonia **
- Przegląd Dąbrowski
- Przegląd Górniczo-Hutniczy
- Przegląd pożarniczy
- Przegląd Techniczny
- Przekrój
- Przemysłowo-Handlowy Kurjer Sosnowiecki
- Przewodnik Katolicki
- Rola
- Rozwój
- Siedem groszy
- Świat
- Światowid
- Tajny detektyw
- Trybuna Robotnicza
- Turysta
- Tygodnik Ilustrowany
- Tygodnik Powszechny
- Wędrowiec
- Wiadomości Częstochowskie
- Wiadomości polskie
- Wieczór
- Ziarno
- Ziemia
- Dabrowa Gornicza Yizkor Book
- Foldery i broszury
- Katalogi
- Książki i albumy
- "Opis drogi żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej"
- Album "Barbórka 1972"
- Album Dąbrowa Górnicza
- Album drużyny harcerskiej im. Kr. Jana Sobieskiego
- Album p. Czesława Marczewskiego
- Album z czasów okupacji
- Dąbrowa Górnicza – rozwój urbanistyczny miasta
- Geografia powszechna illustrowana
- Geologiczny opis Polski oraz innych krajów, na północ od Karpat położonych
- Huta Katowice – stan oblężenia
- Ilustrowany Przewodnik Kolejowy
- Królestwo Polskie
- Książka telefoniczna o okręgu krakowskiego i Zagłębia Dąbrowskiego z 1929
- Legenda Zagłębia
- Legendy Zagłębia
- Monografia Dąbrowy Górniczej – 1976
- Monografia Huty Bankowej
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego
- Spółdzielczość w Dąbrowie Górniczej 1886-1966
- Sprawozdanie z ogólnopolskiego zjazdu w sprawach komunikacji miejscowej
- Syn Człowieczy
- V zjazd absolwentów Szkoły Górniczej i Hutniczej oraz Technikum Górniczego
- Wspólnymi siłami – X lat FOS
- Wspólnymi siłami – X lat Funduszu Odbudowy Szkół
- Wycieczki jednodniowe Zagłębia
- Yizkor Book – Dabrowa Gornicza
- Z biegiem Wisły
- Z biegiem Wisły. Obrazki o kraju.
- Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy
- Zagłębie Dąbrowskie – Jan Zieliński
- Zarys dziejów hutnictwa i naukowo-technicznych stowarzyszeń hutniczych
- Ziemia Rodzinna
- Żydzi na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim
- Księgi adresowe i telefoniczne
- Adressbuch 1914-1915
- Chrześcijański Informator Zagłębia Dąbrowskiego na rok 1938
- Kalendarz Wieku Illustrowany
- Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów – 1922
- Rocznik adresowy Królestwa Polskiego – 1900
- Rocznik adresowy Królestwa Polskiego – 1902
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach na 1939
- Księgi pamiątkowe
- Zasoby internetowe
- architekt.bedzin.pl
- Archiwum Map Zachodniej Polski
- Archiwum strony internetowej Cutiron
- Biblioteka Jagiellońska
- Biblioteka Narodowa
- Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa
- Forum Klimontów-Sosnowiec
- Fototeka Filmoteki Narodowej
- mapywig.org
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- naszgolonog.net
- Polona
- Portal aukcyjny
- rcin.org.pl
- Śląska Biblioteka Cyfrowa
- Stare Bilety PKP
- Tadnum – portal aukcyjny
- Wikipedia – domena publiczna
- www.antoniow.dbv.pl
- www.jewishgen.org
- zabytki.pl
- zdpp.blogspot.com
- Dzielnice
- Aleje
- Antoniów
- Błędów
- Bugaj
- Centrum
- 3 Maja
- Aleja Róż
- Aleja Tadeusza Kościuszki
- Bolesława Limanowskiego
- Budynek ekspedycji kopalni "Reden"
- Dzielnice
- Elizy Orzeszkowej
- Feliksa Perla
- Górnicza
- Górników Redenu
- Henryka Dąbrowskiego
- Henryka Sienkiewicza
- Hugona Kołłątaja
- Jana III Sobieskiego
- Juliusza Kadena-Bandrowskiego
- Kolejowa
- Królowej Jadwigi
- Księdza Augustynika
- Legionów Polskich
- Marii Konopnickiej
- Mikołaja Kopernika
- Nieznana ulica
- Nowa
- Ogrodowa
- Paryska
- Plac lotnika Żwirki
- Plac lotnika Żwirki
- Plac Wolności
- Romualda Traugutta
- Siemońska
- Stefana Okrzei
- Stefana Żeromskiego
- Władysława Przybylaka
- Zygmunta Cieplaka
- Dębniki
- Do identyfikacji
- Dziewiąty, Jedenasty, Trzydziesty, Szósty
- Gołonóg
- Adama Mickiewicza
- Aleja Józefa Piłsudskiego
- Aleja Zagłębia Dąbrowskiego
- Bolesława Prusa
- Edmunda Cedlera
- Generała Józefa Bema
- Gwardii Ludowej
- III Powstania Śląskiego
- Józefa Wybickiego
- Kościelna
- Kosmonautów
- Laski
- Marcina Kasprzaka
- Nieznana ulica
- Parkowa
- Plac Waszyngtona
- Romana Piecucha
- Tysiąclecia
- Walentyny Tiereszkowej
- Wiśniowa (nieistniejąca)
- Jamki
- Jedenasty
- Kasprzak
- Kazdębie
- Korzeniec
- Koszelew
- Ksawera
- Łabęcka
- Łęka
- Łęknice
- Łosień
- Manhattan
- Morcinek
- Mydlice
- Nieznana dzielnica
- Okradzionów
- Piaski
- Piekło
- Pilicka
- Podlesie
- Pogoria
- Reden
- Sikorka
- Stara Dąbrowa
- Staszic
- Strzemieszyce Małe
- Strzemieszyce Wielkie
- Ciołkowizna
- Fabryczna
- Gabriela Narutowicza
- Hetmańska
- Jana Majewskiego
- Kolejowa
- Kościelna
- Młyn
- Nieznana ulica
- Obrońców Pokoju
- Ofiar Katynia
- Puszkina
- Sławkowska
- Sportowa
- Stacyjna 18
- Strzemieszycka
- Sulno
- Szosowa (Strzem.)
- Tadeusza Gruszczyńskiego
- Transportowa
- Warszawska (wcz. Piłsudskiego)
- Władysława Orkana
- Trzebiesławice
- Tuczna Baba
- Tworzeń
- Ujejsce
- Ząbkowice
- Aleja Zwycięstwa
- Armii Krajowej
- Chemiczna
- Czesław Domaniewski
- Dolomitowa
- Dworcowa
- Franciszka Zabłockiego
- Generała Władysława Sikorskiego
- Górzysta
- Gospodarcza
- Gustawa Dreszera
- Janusza Kusocińskiego
- Młynarska
- Nadrzeczna
- Nieznana ulica
- Odrodzenia
- Orzechowa
- Osiedle Młodych Hutników
- Wapienna
- Zagłębiowska
- Związku Orła Białego
- Zagórze
- Zając
- Zielona
- Edukacja
- Kursy i szkolenia
- Liceum Plastyczne
- Seminarjum Nauczycielskie
- Szkoły
- Gimnazja
- Niezidentyfikowana
- Państwowe Seminarjum Nauczycielskie Męskie im. Traugutta
- Podstawowe i powszechne
- Cheder – szkoła żydowska
- Powszechna Szkoła Publiczna im.Marii Konopnickiej
- Szkoła im. Emilii Zawidzkiej
- Szkoła Kolejowa w Strzemieszycach
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Gołonogu
- Szkoła Podstawowa nr 10
- Szkoła Podstawowa nr 12
- Szkoła Podstawowa nr 13 im. Adama Piwowara
- Szkoła Podstawowa nr 15
- Szkoła podstawowa nr 16 imienia Waleriana Łukasińskiego
- Szkoła Podstawowa nr 17
- Szkoła Podstawowa nr 2 (Strzemieszyce)
- Szkoła Podstawowa nr 20
- Szkoła Podstawowa nr 21
- Szkoła Podstawowa nr 22
- Szkoła Podstawowa nr 29 im. Alfreda Szklarskiego
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 4 – Łęknice
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Henryka Sienkiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 6
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Hugona Kołłątaja
- Szkoła Podstawowa nr 8
- Szkoła w Błędowie
- Ząbkowice – niemiecka szkoła
- Przedszkola
- Średnie i zawodowe
- I LO im. Waleriana Łukasińskiego
- II LO im. Stefana Żeromskiego
- Liceum im. Aleksandra Zawadzkiego
- Szkoła Przemysłowa Śląsko-Dąbrowskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych
- Szkoła przy ul. 3-go Maja 10
- Sztygarka
- Techniczne Zakłady Naukowe
- Zespół Szkół Ekonomicznych im. Karola Adamieckiego
- Zespół Szkół Technicznych
- Szkoła Muzyczna
- Szkoły Specjalne
- Wyższe
- Tarcze szkolne
- Zespół Szkół Sportowych im. Polskich Olimpijczyków
- Żłobki
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa
- Abraham Stavsky
- Adam Gołębiowski
- Adam Jamrozy
- Adam Tryba
- Adrian Dąbrowski
- Adrian Kretowicz
- Agata Kołodziejczyk
- Agnieszka Bryzik
- Agnieszka Janicka-Kwiecień
- Agnieszka Lisak
- Agnieszka Malawska
- Agnieszka Tabor
- Aleksander Wolski
- Alicja Smolarska
- Alojzy Pacha
- Andrzej Bogusław
- Andrzej Danecki
- Andrzej Grygiel
- Andrzej Grzebielucha
- Andrzej Kontkiewicz
- Andrzej Laskowski
- Andrzej Ludkiewicz
- Andrzej Nowak
- Andrzej Płatek
- Andrzej Tarczewski
- Andrzej Wilewski
- Ania M. Sokołowska
- Anita Dróżdż Lorens
- Anna Borecka
- Anna Borucińska
- Anna Jabłońska
- Anna Neumann
- Anna Pełka
- Anna Syska
- Anna Zugaj
- Antoni Leśniak
- Antykwariat POLIART
- Archiwum Państwowe w Katowicach
- Archiwum Państwowe w Kielcach
- Archiwum Państwowe w Łodzi
- Archiwum rodziny Hoffmanów
- Archiwum Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej
- Arkadiusz Rybak
- Artur Burdasz
- Artur Kamiński
- Barbara Kuzior
- Barbara Szczygieł
- Bart Plucinski
- Bartek
- Bartosz Kaczmara
- Bartosz Maroszek
- Bartosz Rutkowski
- Beata Grabowska
- Bernard Jaskuła
- Bogusław Duda
- Cezary Śliwiński
- Damian Góral
- Daniel Wróblewski
- Daniel Zasimuk
- Daria Wilczyńska-Zięba
- Dariusz Andrzej Kurpiel
- Dariusz Bartnik
- Dariusz Chećko
- Dariusz W. Nelle
- Dariusz Westphal
- Dawid Kmiotek
- Dawid Zegan
- Dominik Szczawiński
- Edward Kaleta
- Edyta i Andrzej Pardała
- Ewa Blacha
- Ewa Kartas
- Ewa Stęplewska
- Famille PRUDENT à Genlis France
- Gabriel Sołtysik
- Gabriela Struzik
- Galeria Akcji
- Grzegorz Kryczka
- Grzegorz Milewski
- Grzegorz Rokicki
- Grzegorz Skwara
- Grzegorz Taubler
- Grzegorz Walnik
- Halina Urban
- Hanna Klapa
- Helena Pentaks
- Henryk Adamczyk
- Henryk Boberek
- Henryk Bryś
- Henryka Kopeć
- Herder-Institut
- Horse Cars – Auto Serwis
- Hufiec ZHP
- Igor Puchała
- Ilona Blecha
- Ireneusz Górny
- Iwona Matyja
- Iwona Sułkowska
- Jacek Bargieł
- Jacek Kułach
- Jacek TZN
- Jacek Walaszczyk
- Jacek Zommer
- Jadwiga Machocka
- Jakub Łazarowicz
- Jakub Zasucha
- Jan Dudek
- Jan Giemza
- Jan Janocha
- Jan Krepa
- Jan Wątrobiński
- Janek Szuba
- Janusz Dziubiński
- Janusz Kurzyński
- Janusz Olej
- Jarosław Haszek
- Jarosław Janik
- Jarosław Krajniewski
- Jarosław Sawicz
- Jarosław Synowiec
- Jeff Cymbler
- Jerzy Sobota
- Joanna i Jerzy Gidmańscy
- Joanna Karlik
- Joanna Kwiecień
- Joanna Wierzbicka-Niechciał
- Jolanta Stolarska
- Jorge Szot
- Józef Makal
- Justyna Jaros Dziub
- Justyna Karwalska
- Justyna Pełechacz
- Kamil Potocki
- Kamil Rakowski
- Kamila Milik
- Kamila Przetak
- Karol Pieróg
- Karolina Kot (szkieletek)
- Katarzyna Bojarska
- Katarzyna Broda
- Katarzyna Grzyb
- Kazimierz Sendek
- Klaudia Budzyńska
- Klub Osiedlowy Unikat
- Konrad Kępski
- Krzysztof Janik
- Krzysztof Janus
- Krzysztof Kucharczyk
- Krzysztof Kulik
- Leszek Lasok
- Leszek Maszczyk
- Lidia Sztur-Majchrzak
- Lidia Wojtek
- Łukasz Bardzyński
- Łukasz Dobrowolski
- Łukasz Jermacz
- Łukasz Kuszniersky
- Łukasz Musiałek
- Łukasz Olejniczak
- Łukasz Pawlik
- Łukasz Tomczyk
- Łukasz Zięba
- Łukasz Zmarzły
- Łukasz Zwoliński
- Maciej Gadaczek
- Maciej Partyka
- Maciej Wróblewski
- Magdalena Bernacka
- Magdalena Grząś
- Magdalena Jasińska
- Magdalena Wawrzyńczak
- Maja Szwedzińska
- Małgorzata Błaut
- Małgorzata Bogusław
- Małgorzata Grażyna Korpikiewicz
- Małgorzata Kamińska
- Małgorzata Kowalczyk
- Małgorzata Lehman
- Marcin Błaszczyk – fotoplant.pl
- Marcin Demski
- Marcin Macha
- Marcin Maślak
- Marcin Michał Macha
- Marcin Mikina
- Marcin Młyński
- Marcin Rokicki
- Marcin Skorek
- Marek Brodnicki
- Marek Karnecki
- Marek Nuckowski
- Marek Słowiński
- Marek Wójcik
- Maria Czajka
- Marian Sauczek
- Mariusz Krakowiński
- Mariusz Nowakowski
- Marta Grzechuła
- Marta Rychlik
- Marta Szczepanik
- Marzena Smok
- Marzena Wiczkowska
- Michał Borchmann
- Michał Chlipała
- Michał Chojkowski
- Michał G.
- Michał Giemza
- Michał Głubiak
- Michał Kocma
- Michał Radka
- Michał Rodacki
- Michał Szczepanik
- Mieszko Opiłka
- Mirosław Stróżycki
- MJK89
- Moniek Rozen
- Monika Korzeniec-Olszewska
- Monika Pluta
- Monika Zawadzka
- Muzeum Krakowa
- Muzeum Miejskie Sztygarka
- Narodowe Archiwum Geologiczne
- New York Library
- Ola Olbrychowska-Ciepły
- Olga Adamus-Świercz
- Olga Kazibudzka
- Österreichisches Staatsarchiv w Wiedniu
- p. Juliusz
- Państwowy Instytut Geologiczny
- Patrick Chlond
- Patrycja Kordyś
- Patryk Chorążewicz
- Patryk Jeliński
- Patryk Nowakowski
- Paulina Gajewska
- Paweł Dydak
- Paweł Fałda
- Paweł Pudlik
- Paweł Smalcerz
- Piotr Frączak
- Piotr Gawor
- Piotr H.
- Piotr Kołodziejczyk
- Piotr Kozłowski
- Piotr Szafarz
- Piotr Wątrubka
- Piotr Zach
- Przemysław Kowalski
- Przemysław Woźniak
- Rafał Bujakowski
- Rafał Gawęda
- Rafał Kwieciński
- Rafał Piętka
- rcin.org.pl
- Robert Altman
- Robert Bączek
- Robert Kośmider
- Robert Kudera
- Robert Ochocki
- Robert Strojek
- Robert Winkler
- Rodzinny zbiór Państwa Bączek
- Rodzinny zbiór Państwa Dulewskich
- Rodzinny zbiór Państwa Karnasiewicz
- Rodzinny zbiór Państwa Rogacz
- Rodzinny zbiór Państwa Strasz
- Roman Kidller
- Roman Malik
- Ryszard Siewniak
- Ryszard Sokół
- Sebastian Glonek
- Sławek Kartonik
- Stanisław Małyska
- Stanisław Pancesz
- Stanisław Szpruch
- Sylwester Dominik
- Szymon Hnatow
- Szymon Lubaszka
- Tadeusz Iwoński
- Tadeusz Lorenc
- Tomasz Byjos
- Tomasz Derda
- Tomasz Grzegorz
- Tomasz Ruciński
- Tomasz Szymczyk
- Tomasz Zamysłowski
- Tomek S.
- Tymek Skrzelowski
- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)
- Urszula Ostrowska
- Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej
- Veteran Club 1978 – Dąbrowa Górnicza
- Violetta Piątek
- Waldemar Magnuszewski
- Wiesław Duda
- Wiesław Trzęsimiech
- Witold Molęda
- Witold Wieczorek
- Włodzimierz Starościak
- Wojciech Bański
- Wojciech Kozina
- Wojciech Morawiec
- Wydawnictwo DIKAPPA
- Yestersen
- Zbieracz Staroci
- Zbigniew Bartnik
- Zbigniew Kornet
- Zbigniew Myśliński
- Zenon Zacłon
- Zofia Budziarz
- Kopalnie, huty, firmy
- Banki
- Bary
- Cegielnie
- Domy i centra handlowe
- Dyskoteki
- Firmy,biura,przedsiębiorcy
- A. Kałkowski, K. Zieliński i S-ka
- Biuro Budowlane Edward Kosiński
- Biuro Budowlane W. Wojewódzkiego
- Biuro Techniczne Inż. A. Nowicki
- Elibor
- Fabryka Gilz Stefan Serrini
- Fabryka kartonów i opakowań
- Galanteria "Izydor"
- Guttman – skup mat. drzewnych
- Hurtownia Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności
- Jan Dąbrowski Biuro Handlowo-Przemysłowe
- K. Kostrzeński
- Magazyn galanteryjno-bławatny R. Rudzki
- Nauczycielka Śpiewu L. Koźminówna
- OPEC
- OSK Efekt
- Przedsiębiorstwo Robót Ciesielskich O. Lange
- Przemysł drzewny I. M Wajnsztajn
- Skład Manufaktury Icek Ugner
- Skład Materiałów Aptecznych Z. Jackowski
- Skład Mebli Jakób Mitelman
- Skład S. Moneta i S-ka
- Spółdzielnia Delam
- Spółdzielnia Inwalidów im. M. Fornalskiej
- Spółdzielnia Pracy "Stolmet"
- Spółdzielnia Rzemieślnicza Remet
- Spółka Leśna Zagłębia Dąbrowskiego
- Sprzedaż drzewa CH. Taub
- Sprzedaż drzewa G. Nussbaum
- Tartak "Janina"
- Tartak i Heblarnia
- Towarzystwo Franko-Polskie
- W. Kozłowski i A. Kalkowski
- Weterynarze
- Zakład Fryzjerski Kremblewskiego
- Zakład pogrzebowy przy ul. 3-go Maja 10a
- Zakłady Schlenck
- Fotografowie
- A. Brodecki
- Arnold Vielrose
- Bogdan Szubski
- Bracia Altman
- Brodecka i Motz
- Cecylia Majewska
- Dariusz Kmiotek
- Dawid Zegan
- Dikappa
- DX FOTO
- E. Furman
- E. Katolik
- Franciszek Stobik
- J. Brodecka
- J. Czachowski
- J. Rowiński
- J. Żelichowski
- Józef Makal
- K. Jabłoński
- K. Kaczyński
- Kazimierz Seko
- Koło fotograficzne Sztygarki
- Krzysztof Kulik
- Laboratorium Fotograficzne przy kopalni "Paryż"
- Leszek Maszczyk
- M. Arbus
- Marcin Nowak
- Marie Putner
- Mieczysław Torbus
- Orient
- P. Pasek
- R. Altman
- R. Brandys
- R. Gwiazda
- R. Radzikowski
- Ryszard Rusak
- Spółdzielnia Pracy Fotografów Zawodowych
- St. Karpenstein
- T. Hermańczyk
- VENUS
- W. Kwietniewski
- Wojciech Bański
- Hotele
- Huty
- Kamieniołomy i wapienniki
- Kopalnie
- Aleksander
- Aleksandra
- Baśka
- Biedaszybownictwo
- Cieszkowski
- Flora
- Hieronim
- Ignacy
- Jan
- Karol
- Kołłątaj
- Kopalnia piasku Kuźnica Warężyńska
- Koszelew
- Ksawery
- Lech
- Łabecki
- Maksymiljan II
- Mikołaj
- Niezidentyfikowana
- Paryż
- Podreden
- Reden
- Schuman
- Sobiesław
- Stanisław
- Sztolnia ćwiczebna
- Szyb nr 34
- Szyb wodny
- Victoria
- Wańczyków
- Wanda
- Wiesława
- Wiktorja
- Zdzisław
- Księgarnie, drukarnie, introligatornie, redakcje gazet
- Dom Książki
- Drukarnia "Górnik"
- Drukarnia i introligatornia "Sztuka"
- Drukarnia St. Święckiego
- Introligatornia Pawła Śmielewskiego
- Księgarnia J. Ringmana
- Księgarnia Jana Rowińskiego
- Księgarnia Kostrzeńskiego
- Księgarnia L. Ciągała
- Księgarnia Leokadji Ottowej
- Księgarnia Ludowa
- Księgarnia ST. Kryszyńskiej w Strzemieszycach
- Księgarnia Żmigroda
- Wypożyczalnia książek C. Kozłowskiej
- Wypożyczalnia książek na Redenie
- Wypożyczalnia książek W. Kaznowskiego
- Zakład poligraficzny "Offset"
- Lody z pianką – p. Szotowa (Wera)
- Młyny
- Ośrodki wypoczynkowe
- Poczta
- Przedsiębiorstwa rolnicze – PGR-y GS-y Samopomoc Chłopska
- Restauracje
- Adria
- Astoria
- Bar u Janka Zawrata
- Cukiernia i Restauracja Wincenty Pietrzak
- Cukiernia Sielanka
- Cukiernia Warszawska S. Burchard
- Diament
- Hubertus
- Karczma w Bugaju (nieistniejąca)
- Kawiarnia "Kaprys" na Gołonogu
- Kawiarnia Gruzińska
- Kawiarnia w hotelu Zagłębia
- Klub Górniczy ZRPME PW Damel
- Kolorowa
- Mc Donald
- Niezidentyfikowana
- Parkowa
- Restauracja Chińska
- Restauracja POLONIA
- Restauracja R. Hajkiewicz
- Restauracja Stefana Wilczyńskiego
- Stylowa
- Tel-aviv
- Z. Sifijanowski
- Zacisze
- Zagłębianka
- Rzemieślnicy
- A. Miodownik
- Erato – wytwórnia strun (w Hubertusie)
- Idzi Lorens – fryzjer
- Krawiec Kanarek
- Niezidentyfikowany malarz
- Pracownia obuwia Leon Kasperek
- Przeds. Leśne – M. Gąssowski
- Salon fryzjerski Józefa Sauczka
- Stefan Pawłowski – mistrz fryzjerski
- Warsztat blacharski B. Lajtnera
- Wyrób butów
- Wyrób instrumentów muzycznych Jan Wilkoszewski
- Zakład Fryzjerski – Alojzy Pacha
- Zakład jubilersko-zegarmistrzowski J. Bocianowski i Syn
- Zakład kamieniarski "Wiktorja "
- Zakład kamieniarski Fochtmana
- Sklepy
- Antykwariat "Argos"
- Aparaty radiowe, gramofony J. Schabowski
- Apteka Grochowskiego
- Apteka Panaceum
- Artykuły Metalowe na 3 maja
- Bambosz
- Barbara – hurtownia krawiecka
- Chrześcijański dom obuwia ludowego
- Cliff Kosmetyki
- Drogeria na 3 maja
- Eldom
- Elegancja
- Foto DX
- Fryzjer Mieczysław Ziomek
- Galanteria Józef Paluchiewicz
- Kiosk na rogu 3 Maja
- Kioski Ruch-u
- Konalina Sklep Firmowy
- Kwiaciarnia i owocarnia "Araukaria"
- Magazyn Konfekcji G. Moszkowicz
- Magazyn mody H. Kossobudzkiej
- Magazyn Nadzieja
- Magazyn obuwia M. Rzepecki
- Nastolatek
- Niemiecki sklep na Redenie
- Niezidentyfikowane
- Optyk na 3 maja
- Pasmanteria
- Pewex
- Produkcja i Sprzedaż Farb Zyndel Szancer
- Radio i Technika
- Radio Telewizja
- Robot
- Rzeczki-złoto, srebro,zegary
- Sklep "Alik"
- Sklep galanteryjny C. Smolarska
- Sklep Mazurkiewicza
- Sklep niemiecki Lebensmittel
- Sklep Sołtysika na Redenie
- Sklep Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich
- Sklep z chemią na Bandrowskiego
- Sklep z odzieżą na Sienkiewicza
- Sklepy "Społem"
- Sklepy pod Sobieskiego 4
- Skład Apteczny Jan Beranek
- Skład Apteczny S-rów Jana Grochowskiego
- Supermarkety PRL-u
- Tkaniny Dekoracyjne
- Uniwersal
- Sklepy i przemysł spożywczy
- Cerealia oddział w Dąbrowie
- Cukiernia "Wersal"
- Delikatesy w Merkurym
- Handel win, wódek i towarów kolonialnych Emil Woźniak
- Hurtownia Cukru Mieczysław Dyja
- Icek Fraiman, W. Fraiman – reprezentacja browaru
- Kiosk spożywczy na Redenie Karnieckich
- Mięsny w Gołonogu
- Pieczywo i nabiał na Gołonogu
- Rzeźnia miejska
- SAM w Merkurym
- Sklep Grudnika
- Sklep spożywczo-kolonialny wyroby tytoniowe i manufaktury H. Kotuła
- Sklep spożywczy i elektryczna palarnia kawy Jan Domagała
- Sklep spożywczy robotników kopalni "Flora"
- Skład Ryżu i Cukru J. Rozenberg i S-ka
- Skład Win i Delikatesów Stefan Wilczyński
- Sprzedaż mąki i kaszy B-cia D. i Sz. Silberfreund
- Sprzedaż mąki i kaszy I. Welner
- Sprzedaż Mąki i Zboża J. Edelist i L. Welner
- Sprzedaż Wyrobów Cukierniczych
- Wytwórnia Wód Gazowanych
- Wytwórnia Wód Gazowo-Owocowych Fr. Żaka
- Wytwórnia Ziół Leczniczych ks. Huszno
- Targowiska
- Wieże wodne
- Zakłady przemysłowe
- Betoniarnia w centrum
- Dąbrowskie Zakłady Chemiczne i Fabryka Tektury Asfaltowej
- Dąbrowskie Zakłady Przemysłu Terenowego
- Damel
- Defum
- Elektryczność / ERG
- Fabryka Drutu Braci Klein
- Fabryka forniru
- Fabryka Mydła "Alfa"
- Fabryka Mydła "Dzwon"
- Fabryka przetworów chemicznych – W. Mondalski
- Fabryka Śrub i Nitów
- Fabryka zamków i okuć "Tłocznia"
- HK Cutiron
- Huta Szklana "Strzemieszyce"
- Huta Szkła Artystycznego Staszic
- Huta Szkła Ząbkowice
- IZOKOR
- Koksownia "Przyjaźń"
- Odlewnia Wszelkich Metali Bolesław Plucinski
- Strem
- Wibrobeton
- Zakład Ślusarko-mechaniczny Teofil Brok
- Zakłady Bytomskie
- Zakłady Mechaniczne Władysława Pająka
- Zakłady Naprawcze Maszyn Elektrycznych
- Zakłady przemysłowe "Strzemieszyce"
- Zakłady Tworzyw Sztucznych Ząbkowice
- Kultura
- Nieskategoryzowane
- Obiekty wojskowe
- Osoby
- A. Miodownik
- Abram Jakub Klein
- Andrzej Ornat
- Andrzej Rosicki
- Antoni Kozioł
- Antoni Pinkowski
- Artyści
- Bolesław Zarychta
- Bronisława Kmiecik
- Budowniczy miasta
- Czesław Rabenda
- Dąbrowska inteligencja – międzywojnie
- Edward Bryła
- Edward Miętka
- Edward Salwa
- Eryka Trzewik-Drost
- Eugeniusz Furman
- Eugeniusz Jarubasz
- Franciszek Szklaz
- Goście Dąbrowy
- Grzegorz Borowiec
- Henryk Kanwiszer
- Hieronim Kondratowicz
- Hieronim Uczyński
- Ireneusz Borowiec
- Jan Kruszyński
- Jan Sylwester Drost
- Jan Tyka
- Józef Chlebowski
- Józef Piątek
- Józef Starzyński
- Julian Hoffman
- Kazimierz Srokowski
- Leon Juszczyk
- Leszek Rozmus
- Ludwik Fiedorowicz
- Maria Piętkówna
- Maria Szklaz
- Marian Kantor-Mirski
- Marian Sowiński
- Mieszkańcy
- Adolf Kowalski
- Antoni Zawodniak
- Augustynik Grzegorz – ksiądz
- Bolesław Sierka
- Eugeniusz Smirnow
- Ferdynand Peroń
- Franciszek Latała
- Franciszek Łach
- Franciszek Wilkoszewski
- Francuzi
- Janek Boruszewski
- Janina Starzyńska
- Kazimierz Bargieł
- Kazimierz Morgulec
- Kazimierz Wilkoszewski
- Maciej Dalewski
- Maria Zawodniak
- Maryanna Świerczewska
- Podkowa Aniela
- Rodzina Śmielewskich
- Stanisława Sauczek
- Stefan Czajkowski
- Szczepan Słowiński
- Tadeusz Jaworski – architekt
- Tadeusz Szymaszek
- Teofil Wójcik
- Tomasz Lubojański
- Wacława Sonne
- Weronika Karnecka
- Włodzimierz Starościak
- Zdanowska Joanna
- Zygmunt Wydrych
- Nauczyciele
- Piotr Reroń
- Piotr Urbańczyk
- Politycy
- Przedsiębiorcy, właściciele sklepów
- Przemysł
- Rodzina Domańskich
- Rodzina Gęborków
- Rozalia Smółkowa
- Stanisław Janas
- Stanisław Kontkiewicz
- Stanisław Lewiński
- Stanisław Siudak
- Stanisław Sobieraj
- Stanisław Wiewióra
- Uczniowie
- Wł. Liwierski
- Władysław Bubel
- Władysław Dziurski
- Władysław Mogiła
- Wojskowi
- Zdzisław Sikora
- Zenon Wojtala
- Żydzi
- Zygmunt Bąbczyński
- Zygmunt Ciuk
- Zygmunt Sztainmasel
- Pomniki i tablice
- Bohaterom Czerwonej Armii ("gwiazda") – Gołonóg
- Figura Maryi przed Bazyliką NMP
- Figura Maryi z boku Bazyliki NMP
- Instalacja przy CH Merkury
- Pomnik 10 zamordowanych
- Pomnik Aleksandra Zawadzkiego
- Pomnik Bohaterów Czerwonych Sztandarów (Hendrix)
- Pomnik Feliksa Dierżyńskiego
- Pomnik Legionistów (nieistniejący)
- Pomnik Niepodległości
- Pomnik Nieznanego Żołnierza(wyburzony)
- Pomnik Stanisława Staszica
- Pomnik Tadeusza Kościuszki
- Pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu lotnika Żwirki (nieistniejący)
- Pomnik z menorą na kirkucie
- Pomnik Żołnierzy Radzieckich
- Pomnik Związku Orła Białego
- Tablica – zbiornik Pogoria
- Tablica upamiętniająca E. Furmana
- Tablica upamiętniająca Feliksa Dzierżyńskiego
- Religia
- Cmentarze
- Judaika
- Kapliczki
- Kościoły rzymskokatolickie
- Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Bazylika NMP Anielskiej
- Kościół Ducha Św.
- Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Łośniu
- Kościół pw. Chrystusa Króla
- Kościół pw. św. Marii Magdaleny
- Kościół pw. św. Rafała Kalinowskiego
- Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej
- Kościół św. Aleksandra
- Kościół św. Antoniego z Padwy
- Kościół św. Barbary
- Kościół św. Józefa
- Kościół św. Maksymiliana Kolbego
- Kościół w Ujejscu pw. NMP Matki Kościoła
- Kościół Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach
- Krzyże przydrożne, okolicznościowe, symboliczne itd
- Księża i siostry zakonne
- Relikty przeszłości
- Służby
- Sport
- Tablice edukacyjne – MMS
- Towarzystwa, stowarzyszenia, harcerze
- Cechy rzemieślnicze
- Dąbrowskie Towarzystwo Muzyczne
- Harcerze
- Koło Gospodyń Wiejskich Strzemieszyce
- Organizacje związkowe
- Partie polityczne
- Spółdzielnie
- Stowarzyszenia
- Hashomer Hatzair
- Koło Samopomocy Uczniów Państwowego Seminarjum Nauczycielskiego
- Liga Kobiet
- Liga Morska i Kolonialna
- NSZZ Solidarność DFO
- Ochronka na Zielonej
- Samowar
- Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Fizycznej
- Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej
- Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej
- Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
- Stowarzyszenie Spożywców Robotników Chrześcijańskich
- Stowarzyszenie Spożywcze Flora
- Stowarzyszenie spożywcze robotników Huty Bankowej
- T.U.R.
- VC 19-78 MC Poland
- Zespół zwolenników sceny Polskiej
- Związek byłych Ochotników Armji Polskiej
- Związek Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Ognisko w Dąbrowie Górniczej
- Związek Orła Białego
- Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Górniczego
- Stowarzyszenie pań św. Wincentego
- Towarzystwa
- Duszpasterstwo Ludzi Pracy
- Koło Towarzystwa Macierzy Szkolnej
- Komitet Opieki nad biednymi
- Komitet Opieki nad Dziećmi
- Komitet Ratunkowy miejscowy
- L.O.P.P.
- Obwodowy Komitet Ratunkowy
- PTTK
- Sekcja Górniczo-Hutnicza
- Sekcja VII górniczo hutnicza Towarzystwa popierania przemysłu i handlu
- Sokół
- Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
- Towarzystwo "Dobroczynność" kopalni "Flora"
- Towarzystwo Dobroczynności
- Towarzystwo Francusko-Włoskie Dąbrowskich Kopalń Węgla
- Towarzystwo Koło Sportowe
- Towarzystwo Muzyczne w Dąbrowie
- Towarzystwo Muzyczno-Śpiewacze w Gołonogu "Harmonja"
- Towarzystwo pomocy dla biednych chrześcijan kopalni "Flora"
- Towarzystwo poszukiwaczy skarbów
- Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej
- Towarzystwo Stenografów Adama Piwowara
- Towarzystwo Upiększania Miasta Dąbrowa Górnicza
- Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
- Ubezpieczalnia Społeczna
- Wolny Związek Zawodowy
- Związek Młodzieży Polskiej
- Związek Niemieckich Dziewcząt
- Transport i komunikacja
- Uroczystości i wydarzenia
- 1966 – wizyta Stanisławy Zawadzkiej
- Auto-Rodeo
- Barbórki
- Cyrk
- Dni Dąbrowy Górniczej
- Dożynki
- Dzień Hutnika
- Dzień Znaczka Pocztowego
- Festiwale, imprezy
- Harcerskie
- Jarmark Staroci
- Jubileusze
- Katastrofy, pożary, wypadki
- Kościelne
- Obchody św. Mikołaja
- Obrona pomnika Bohaterów Czerwonych Sztandarów (Hendrixa)
- Odsłonięcie pomnika "Bohaterom czerwonych sztandarów"
- Odsłonięcie pomnika Aleksandra Zawadzkiego
- Otwarcia
- Otwarcie ośrodka zdrowia z E. Gierkiem
- Otwarcie szkoły SP29
- Parady wojskowe
- Partyjne
- Pogrzeby
- Powitanie gauleitera Śląska Fritza Brachta
- Protesty
- Przywitanie rumuńskich przesiedleńców
- Sesje astronomiczne, obserwacje słońca
- Sportowe
- Spotkania i zloty
- Strajki
- Święta Narodowe
- Święto Ameryki Północnej
- Szkolne
- Sztandar dla strażaków z Trzebiesławic
- Targi, kiermasze, jarmarki
- Wojewódzki Przegląd Piosenki Dziecięcej
- Wojsko Ludowe – Huta Katowice
- Wystawy
- Zabawy
- Zdjęcia z budowy
- Zdjęcia z wyburzeń
- Zjazdy Absolwentów
- Żniwa
- Życie pod okupacją
- Widoki i panoramy miasta
- Wypoczynek i zieleń
- Zdrowie
- Życie Codzienne
Losowy memoriał
WięcejNasza baza
7573 - skany
175 - wpisy encyklopedyczne
399 - dawne artykuły prasowe