Zespół kamienic inżynierskich na Żeromskiego jest prawdziwą perełką na historycznej mapie Dąbrowy. Jest to jedno z niewielu miejsc które oparło się przemianom czasowym oraz pstrokatej termomodernizacji. Przyjrzyjmy się bliżej tym kamienicom.

Budynki zostały wybudowane przez Hutę Bankową dla inteligencji zakładowej. Były to jedne z pierwszych skanalizowanych i zelektryfikowanych budynków w Dąbrowie. Całe osiedle było ogrodzone i pilnowane przez stróża – był to pewnego rodzaju pierwowzór dzisiejszych zamkniętych osiedli. Dużą część mieszkańców stanowili zagraniczni inżynierowie – głównie Francuzi. Pierwsze budynki na kolonii powstały około 1918 roku. Składała się z 10-u budynków mieszkalnych z 272 mieszkaniami 2-izbowymi. Według opisów książkowych typowy budynek posiadał trzy klatki schodowe z czterema mieszkaniami na każdej kondygnacji. Były to jedno i dwu piętrowe budynki, które z urządzeń technicznych posiadały tylko instalację elektryczną.

Niewiele później  powstało również 16 budynków urzędniczych o 106 mieszkaniach. Budynki te miały już wyższy standard -miały instalację elektryczną, wodociągi, kanalizację, łazienki i wc. Kanalizacją objęte były tylko ubikacje, a pozostałe ścieki były odprowadzane odkrytymi rynsztokami.

Podczas II wojny światowej w kamienicach zamieszkali Niemcy. Na elewacjach większości budynków do dziś możemy dostrzec relikty LSR-ów. po 1945 roku do wszystkich budynków dobudowano ubikacje i ujęcie wody.

Obecnie kolonia  składa się z 11 budynków podzielonych na 4 różne style architektoniczne. Omówię je teraz po kolei z podziałem na poszczególne adresy.

Żeromskiego 3,4,5, 7, 8,8A, 10A

Kamienice zostały zaprojektowane na planie prostokąta i składają się z dwóch klatek schodowych wyniesionych z elewacji.  Ich naroża, tak samo jak naroża całości budynku zostały zaznaczone za pomocą ceglanych lizen. Na szczycie klatki schodowej umieszczono oculus z ceglaną ramą okienną. Każde z pozostałych okien posiada wyniesione z elewacji nadproże i parapet. Pod linią dachu , na całej długości zastosowano grzyms. Również przy oddzieleniu piętra od parteru zastosowano gzyms. W elewacji odznaczają się również stalowe kotwy. Wszystkie kamienice, poza numerem 7 posiadają jedynie jedno piętra. Ww. wymieniona jako jedyna jest trzy piętrowa, jednak w cechach stylowych pozostaje konsekwentna do pozostałych. Wnętrza większości kamienic nie zostały w pełni wyremontowane. Co prawda zostały pomalowane lamperią a drzwi wejściowe zostały wymienione, lecz zachowały się zabytkowe balustrady i płytki na posadzce.

Żeromskiego 10

Na osiedlu istnieje jedynie jedna kamienica o takim stylu architektury. Tak samo jak poprzedniczki została wybudowana na planie prostokąta. Posiada jednak jedynie jedną , centralnie i symetrycznie umieszczoną klatkę schodową. Tu też zastosowano narożne lizeny i gzymsy oddzielające kondygnacje. Również identycznie jak w przypadku wyżej opisanych kamienic i ta posiada ceglane nadproża i parapety. Budynek postawiono na wapiennej podmurówce.

Żeromskiego 6A

Budynek również został postawiony na planie prostokątu. Jest bardzo podobny do kamienic opisanych na samej górze – jednak zamiast dwóch klatek schodowych posiada jedynie jedną, centralnie umieszczoną. Dodatkowo po bokach powstały dodatkowe skrzydła zaznaczone niewielkimi lizenami. Prawdopodobnie mieszkania w środku były bardziej obszerne od pozostałych.

Żeromskiego 5A i 3A

Te dwie kamienice odznaczają się przede wszystkim ozdobnymi , gipsowymi ramami okiennymi.  W tych budynkach klatki schodowe zostały umieszczone po bokach, i w przeciwieństwie do pozostałych budynków są drewniane. Poza tym charakteryzują je identyczne cechy stylowe jak poprzedniczki – wyniesione, ceglane parapety i nadproża i narożne lizeny.

Lokalizacja

Mapy historyczne

Krzysztof Kulik