„Szkło i Ceramika” nr 5 – Historia Huty Szkła Gospodarczego w Ząbkowicach
„Szkło i Ceramika” nr 5/2015 – Historia Huty Szkła Gospodarczego w Ząbkowicach
Historia Huty Szkła Gospodarczego w Ząbkowicach
mgr Kalina Bańka, Asystentka w Pracowni Szkła w Architekturze oraz Pracowni Podstaw Witrażu, prowadzonych przez dr. hab. Ryszarda Więckowskiego na Wydziale Ceramiki i Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. kalina.banka@gmail.com
Hutę Szkła Gospodarczego „Ząbkowice” (wtedy pod nazwą „Ząbkowicka Fabryka Szkła”) założył Niemiec, Josef Schreiber jr, w 1884 roku. Fabryka powstała w miejscowości Ząbkowice (obecnie dzielnica Dąbrowy Górniczej), na terenie zaboru rosyjskiego. Miejsce gwarantowało tanią siłę roboczą, obfitość miejscowych złóż surowców oraz dobrą komunikację, co umożliwiało działalność eksportową. Do 1902 roku w Ząbkowicach produkowano bardzo dużo różnorodnych wyrobów dmuchanych, a w początkach XX wieku zakupiono kilkanaście nowych pras i rozpoczęto produkcję szkła prasowanego. Asortyment zmieniał się w zależności od występującego w danym czasie zapotrzebowania rynku. „Ówczesna dzienna produkcja oscylowała na poziomie trzech ton wyrobów szklanych.” [7] Oprócz rynku krajowego głównymi odbiorcami były m.in. Rosja, Chiny i Anglia. Losy Huty determinowały czynniki geopolityczne, które przez cały okres jej działalności zmieniały się równocześnie z sytuacją w kraju. W związku z kryzysem gospodarczym w 1935 roku fabryka została zamknięta aż do wybuchu II wojny światowej, kiedy to ponownie ją uruchomiono dla potrzeb wojskowych punktów zbiorowego żywienia, kantyn i szpitali. Produkowano również elementy do niektórych typów broni. Po wojnie, w czasach PRL-u, nastąpił rozwój Huty, który utrzymywał się aż do jej upadku po przekształceniach własnościowych i prywatyzacji w III RP. Modernizacja zakładu oraz usprawnienia techniczne i organizacyjne pozwalały na dynamiczny
wzrost produkcji, co z kolei napędzało rozwój.
W latach pięćdziesiątych Huta nie miała swojej wzorcowni, nie zatrudniała projektantów, którzy mogliby zmienić lub wzbogacić dotychczasową ofertę. Próbą zmiany tego stanu rzeczy były konkursy organizowane przez Instytut Wzornictwa Przemysłowego. Z biegiem czasu asortyment wyrobów musiał się zmienić. Z początkiem lat sześćdziesiątych miał miejsce dalszy dynamiczny rozwój, do którego przyczyniło się zatrudnienie projektantów – absolwentów Wydziału Szkła Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych we Wrocławiu. Ich świeże spojrzenie na projektowanie szkła użytkowego zapoczątkowało nowy etap działalności Huty. W tym okresie Jan Drost utworzył dział wzornictwa i od tego momentu projektowanie wyrobów stało się bardzo ważnym elementem funkcjonowania całego zakładu. Podstawowym założeniem w projektowaniu było przygotowanie nowych, wielofunkcyjnych zestawów szkła prasowanego dla potrzeb rynku krajowego i na eksport.
Zmodernizowano proces przygotowania metalowych form, wprowadzono nowe metody obróbki metali za pomocą elektrodrążarek, frezarko-kopiarek oraz metodę odlewania form z gotową zdobiną. Ta ostatnia dawała projektantom ogromne możliwości wyrażania własnej, indywidualnej wypowiedzi. Wykorzystywanie nowych tworzyw pozwalało natomiast na precyzyjne przygotowanie modeli – prototypów, a wspomniana metoda odlewnicza na ich dokładne kopiowanie i skrócenie czasu wykonania form nawet do kilkunastu dni. Równolegle trwały też prace nad nowymi konstrukcjami tak zwanych form otwartych do ręcznego prasowania szkła, dzięki czemu z nadejściem lat sześćdziesiątych wykonane zostały pierwsze zestawy szkła użytkowego, charakteryzujące się płynną i łagodną linią górnej krawędzi.
Przykładem jest jeden z najbardziej znanych projektów Jana Sylwestra Drosta Asteroid, wprowadzony do produkcji w 1975 roku. W szczytowym okresie działalności (1966 rok), Huta realizowała zamówienia z 45 krajów, a ząbkowickie wyroby docierały na wszystkie kontynenty. W latach siedemdziesiątych na szeroką skalę uruchomiona została produkcja wyrobów z kolorowych mas szkła. Wyniki zakładu, jego osiągnięcia na wystawach krajowych i zagranicznych oraz wysoka dynamika wzrostu produkcji i sprzedaży, zaowocowałyprzyłączeniem pod zarząd ząbkowickiego zakładu trzech hut szkła (w 1973 roku – Huta Szkła „Siemianowice”, produkująca wkłady termosowe, w 1974 roku – Huta Szkła „Skawina” produkująca szkło opakowanioweoraz w 1979 roku – Huta Szkła „Staszic”, która specjalizowała się w produkcji balonów do wina). W latachosiemdziesiątych, pomimo kryzysu gospodarczego, który opanował cały kraj, Huta Szkła Gospodarczego„Ząbkowice” uchodziła za prężnie działające na rynku przedsiębiorstwo wielozakładowe.
Lata dziewięćdziesiąte to okres przemian ustrojowych w Polsce. W Hucie doszło do zmian w zarządzie i strukturach organizacyjnych. We wrześniu 1995 roku HSG „Ząbkowice” została włączona do Programu Powszechnej Prywatyzacji. Niestety, sprzedaż zaczęła spadać i z powodu zadłużenia w 2006 roku zakład został zamknięty. Dziś żadna z hut wchodzących w skład przedsiębiorstwa HSG „Ząbkowice” nie funkcjonuje, a sama „stara szklarnia” jest systematycznie rozbierana i wyburzana.
Wzornictwo HSG „Ząbkowice”
Pierwszymi wyrobami produkowanymi w Hucie były wyłącznie przedmioty dmuchane, natomiast po 1902 roku zaczęto stosować technikę prasowania. Technologia szkła prasowanego została opracowana i upowszechniona na przełomie lat dwudziestych i trzydziestych XIX wieku w hutach amerykańskich. Wynalezienie tej techniki przyczyniło się do industrializacji rzemiosła szklarskiego oraz pozwoliło znacznie obniżyć koszty produkcji i skrócić jej czas. Wyeliminowano pracochłonne etapy dekoracji szkła takie jak szlifowanie, grawerowanie czy piaskowanie. Wyroby prasowane naśladowały pracochłonne szkła szlifowane. „W rozprawach krytycznych i publikacjach określane były jako przykład braku zrozumienia dla zasad projektowania wynikających z podstaw tej technologii”.
[7] Metoda ta znacznie powiększyła ofertę zakładu. Na szerszą skalę zaczęto produkować przedmioty codziennego użytku takie jak kufle, talerze, patery, wazy, szklanki, kieliszki, butelki perfumeryjne, a także lampki nagrobne, lichtarze kościelne, przyciski do papieru, szkatułki, klosze do lamp itp. Na początku XX wieku w Ząbkowicach produkowano wiele obiektów wykonanych z czarnego szkła, przypominającego popularny w tamtych latach gagat (bitumiczną odmianę węgla brunatnego o zbitej, jednorodnej budowie, od dawna stosowany do wyrobu biżuterii żałobnej), który ze względu na kruchość i cenę często zastępowano właśnie szkłem. [13] Dość popularnym produktem w tym kolorze były cukiernice, oferowane od 1900 roku. Większość tych przedmiotów produkowana była na zlecenie firmy „Vassili Perlov i synowie”, która była wówczas największym rosyjskim importerem herbaty. O tym, że część pojemników produkowanych było dla Perlova, świadczy odciśnięta na nich podobizna cara z atrybutami i herbem.
Pojemniki zamawiane były przez firmę jako forma prezentów, wręczanych klientom. Pełniły funkcję cukiernic, jednak niewykluczone, że używano ich również do przechowywania herbaty. [13] Zarówno na cukiernicach, jak i innych wyrobach, motyw dekoracji był bardzo różnorodny. Motywy roślinne i przedstawieniowe często łączono z dekoracją naśladującą szlify. Motyw winorośli połączony z imitacją szlifu ręcznego był bardzo często wykorzystywany do dekorowania przedmiotów szklanych na początku XX wieku. Starano się wówczas naśladować szkła szlifowane i grawerowane, jednak z uwagi na grubość ścianek, ograniczenie kształtu a przede wszystkim imitację szlifu, nie mogło ono konkurować z wyrobami ze szkła kryształowego. Jednak polskie szkło prasowane szybko zyskało dużą popularność, stając się łatwo dostępnym i tańszym odpowiednikiem szkła kryształowego. Popularnym dla Ząbkowic wzorem były pojemniki w kształcie kury – wytwarzane techniką prasowania już na początku XX wieku – wraz z dzikiem, lisem, gęsią czy łabędziem. Naczynia miały różne kolory i wielkości, wszystkie posiadały wytłoczony na podstawie znak „XXX”. Motyw kury jest niezaprzeczalnie bardzo charakterystycznym projektem HSG, jego początki jednak nie są do końca znane. Kolekcjonerzy szkła przez lata starali się ustalić miejsce pochodzenia tych naczyń. Spekulacji na temat daty i miejsca pierwszej produkcji jest bardzo wiele, ponieważ kilka zakładów produkowało ten wzór. Wzór kury produkowany był w Ząbkowicach aż do upadku Huty, z czasem kolekcję rozszerzono o różnej wielkości naczynia i wprowadzono malatury.
Wyżej opisane naczynia nie były jedynym odświeżonym wzorem z początków XX wieku. Istniały również inne zestawy, wzorowane na przedwojennych projektach, rozbudowane przez doprojektowanie dodatkowych naczyń. Przykładem na to są zestawy Kaszmir, Olivia i Astrid.
W latach sześćdziesiątych głównymi projektantami huty byli: Eryka Trzewik-Drost (od 1966 do 1990 roku) i Jan Sylwester Drost (od 1960 do 2006 roku). To właśnie dzięki ich długoletniej działalności, wzory HSG „Ząbkowice” odznaczają się niepowtarzalnym, łatwo rozpoznawalnym stylem. W latach 1961-1966 na stanowisku projektanta zatrudniony był również Bogdan Kupczyk. Plastycy – po zapoznaniu się z możliwościami technologicznoprodukcyjnymi, odpowiednimi dla szkła prasowanego – przeprowadzili wiele prób w zakresie plastycznych możliwości kształtowania szkła. Opracowali również grupę wyrobów najbardziej pożądanych w zakładach zbiorowego żywienia i gastronomii oraz tych najbardziej poszukiwanych przez odbiorców na rynku krajowym. [7] Powojenne wzornictwo – bazujące jeszcze na starych, historycznych formach – zmieniło się i zostało wzbogacone o nowe projekty. Plastycy zaczynali od niewielkich zestawów funkcjonalnych, charakteryzujących się prostymi, symetrycznymi kształtami o gładkich powierzchniach zewnętrznych i geometrycznej funkcjonalnej formie. Naczynia te można było multiplikować, dowolnie ze sobą łączyć i łatwo przechowywać.
Ząbkowiccy projektanci od początku starali się połączyć walory użytkowe i znaczną liczbę egzemplarzy powstających przez ich powielanie z wysokimi walorami estetycznymi. Ważnym zadaniem było również „ugruntowanie własnego kierunku poszukiwań poprzez znalezienie i stosowanie nowych rozwiązań form i elementów zdobniczych zapewniających maksymalne efekty optyczne i plastyczne, charakterystyczne jedynie i wyłącznie dla tej technologii produkcji, a niemożliwe do zrealizowania żadną inną techniką formowania szkła”. [7] Nie było to łatwe, ponieważ artystyczny punkt widzenia bardzo mocno ograniczała technologia. Jednak Drost umiejętnie połączył wiedzę technologiczną na temat prasowania szkła z wrażliwością artystyczną i w latach siedemdziesiątych przyznano mu patent na urządzenie do formowania wyrobów ze szkła przez wytłaczanie. Dzięki temu powstawały naczynia o swobodnie kształtowanym górnym obrzeżu. Drost stale zajmował się wymyślaniem nowych rozwiązań technologicznych, które usprawniały wytłaczanie wzorów.
Eksperymentował też w zakresie maszynowej obróbki zewnętrznej powierzchni wytłocznika i wnętrza formy żeliwnej, tworząc wyroby szklane o fakturach kory i słoi drzew, skorup, muszli itp. [3] Wszystkie te czynniki wpłynęły na wprowadzenie szeregu nowatorskich rozwiązań zdobniczych. Pod kierownictwem artysty powstało bardzo wiele nowych, estetycznych i funkcjonalnych wyrobów, które stanowią pokaźną część polskiego wzornictwa szkła. Jednym z pierwszych zaprojektowanych przez niego zestawów był – składający się z dzbanka i szklanek – komplet do napojów (1967), którego cylindryczną formę przełamują prostopadłe, reliefowe żłobkowania. [1]
Projektanci zaczęli wykorzystywać inne możliwości technologiczne, jakie dawała im technika prasowania szkła. Przygotowano nowe zestawy szkła z zastosowaniem dekorów dwustronnych. Wzory zaczynały stawać się coraz bardziej skomplikowane, a ich dekoracja pełna była finezyjnych efektów optycznych. Stało się tak dzięki wykorzystaniu nowych metod obróbki metali podczas przygotowania form. Powstało wiele oryginalnych rozwiązań wzorniczych. Przykładem może być dekoracyjny zestaw szkła prasowanego Diatret, nagrodzony złotym medalem na I Międzynarodowym Triennale Szkła i Porcelany – Jablonec 1973, który zapoczątkował pasmo sukcesów państwa Drostów. Artysta tworzył kształty, które nie mieściły się w stereotypowych wyobrażeniach o szkle prasowanym oraz udowodnił, że w tej – nie cieszącej się zbyt dobrą sławą – technice można stworzyć ponadczasowe i szalenie oryginalne wzory. Kolejnym przykładem, w którym artysta udowadnia nieograniczone możliwości prasówki, jest Radiant, o charakterze dekoracyjno- użytkowym, produkowany zarówno w wariantach barwnych, jak i przezroczystych. Zestaw ten charakteryzują kanelowane boki oraz zwieńczenie w postaci korony z dużych litych kulek. Kulki tworzące Fot. 6. Conti, zestaw pojemników, koronę, zamykające każde z żeber, bez wątpienia są technologicznym arcydziełem. [1] Zestaw ten został wyróżniony I nagrodą i złotym medalem na Ogólnopolskiej Wystawie Szkła Artystycznego i Użytkowego w Katowicach w 1977 roku. Innym zestawem, który zachwyca kształtami, fakturą i rozkładem refleksów światła, nierównomiernie rozproszonych na chropowatej powierzchni szkła, jest wspomniany wcześniej Asteroid. Zdobył on złoty medal na II Międzynarodowym Triennale Szkła i Porcelany w Jabloncu nad Nysą w 1976 roku. Asteroid jest niezaprzeczalną ikoną HSG „Ząbkowice” i do dziś cieszy się dużym zainteresowaniem wśród kolekcjonerów szkła. W 1984 roku został przyjęty do stałej ekspozycji The Corning Museum of Glass w Corning, w stanie Nowy Jork w USA. W 2012 roku zestaw został też wyróżniony jako jedna z dziesięciu Śląskich Ikon Designu.
Docenionym projektem ząbkowickiej Huty był też zestaw Cora autorstwa Eryki Trzewik-Drost, który w 1979 roku zdobył I nagrodę i złoty medal na Ogólnopolskiej Wystawie Szkła w Katowicach. S woją dekorację zawdzięcza serwetce dzierganej na szydełku, która zainspirowała artystkę do zaprojektowania zestawu, a następnie została użyta do wykonania odlewów. Eryka Trzewik-Drost, inspirując się licznymi motywami zaczerpniętymi z natury, wzbogaciła charakter produktów Huty swoim nowatorskim spojrzeniem na uzyskanie dekoracji. Oprócz kompletów użytkowych, artystka projektowała również figurki (Meksykanka, Dziewczynka), które często pełniły dodatkowo funkcję użytkową. Artystka najwięcej uwagi poświęcała nadaniu plastyczności swoim projektom, dzięki czemu ich dekoracja niewątpliwie stanowiła najważniejszy element całości. Inspiracje czerpała ze świata natury, ozdabiając zestawy kwiatami, trawami i liśćmi, tworząc przy tym bardzo ciepły i sielankowy nastrój, który urzekał subtelnością. Przykładem jest Flora: komplet z 1978 roku, z kwiatową dekoracją, nagrodzony na Ogólnopolskiej Wystawie Szkła w Katowicach w 1979 roku II nagrodą i srebrnym medalem. [1] Ośrodek wzorcowy, prowadzony przez Jana Sylwestra Drosta, okazał się dobrym miejscem eksperymentowania także dla innych projektantów, m.in. Bogdana Kupczyka, Ryszarda Serwickiego, Ludwika Fiedorowicza czy Izabeli Szkleniarz, którzy również wzbogacali ofertę zakładu. Kupczyk zaprojektował dla „Ząbkowic” wiele interesujących zestawów ze szkła prasowanego – na przykład Zestaw do wody, naczynia do lodówki Stos czy też komplet Granat, który był produkowany przez cały okres istnienia Huty. Zestaw składał się z misy, salaterki, czarki i talerza, wykonanych z bezbarwnego szkła o zmatowionej powierzchni i interesującej fakturze, których kształt dopełniała subtelna złota linia.
W pierwszych latach XXI wieku, chcąc urozmaicić ofertę zakładu i wprowadzić nowe spojrzenie na ówczesne wzornictwo, zostali zatrudnieni nowi projektanci, absolwenci Wydziału Szkła Akademii Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta we Wrocławiu. Pierwszym z nich był Tomasz Góra, który wzbogacił wzorcownię o kilka projektów. Jednym z ciekawszych był zestaw Puzzle składający się z salaterek i pojemników w różnorodnych kolorach. Dzięki zaprojektowanym modułom, naczynia łączą się ze sobą, tworząc przeróżne barwne kompozycje. Wśród młodych projektantów ząbkowickiej huty znalazła się również Agnieszka Borowska-Korek, która zaprojektowała m.in. komplet Samosa oraz Sebastian Pietkiewicz, który z powodu zamknięcia zakładu zaprojektował jedynie zestaw pucharków Illusion. Nowatorskie podejście małżeństwa projektantów Eryki Trzewik-Drost i Jana Drosta, poparte świeżą myślą inżynierów, techników i mistrzów rękodzieła szklarskiego, pozwoliły tworzyć na masową skalę niespotykane dotąd w Polsce wyroby ze szkła prasowanego.
Do tego momentu „prasówka” była uważana za szkło niższej kategorii. Nie była w stanie konkurować ze wszechobecnymi ręcznie szlifowanymi kryształami, ale projektanci cechy szkła prasowanego uznawane dotąd za mankamenty, uczynili jego walorami. To właśnie dzięki temu nowemu spojrzeniu podnieśli oni pozycję szkła prasowanego na wyższy poziom. Każdy wyrób mógł być uważany za dzieło sztuki. Do dziś te wielokrotnie nagradzane oraz cenione w kraju i za granicą szkła, zajmują miejsca w gablotach muzeów czy prywatnych zbiorach kolekcjonerów na całym świecie. Większość zdjęć została pozyskana dzięki uprzejmości Działu Szkła Muzeum w Sosnowcu.
Literatura
[1] Banaś B., (2006), Eryka i Jan Drostowie twórcy polskiej prasówki, „2+3 d”,#18, s. 58-64
[2] Banaś P. (1982), Polskie Współczesne Szkło Artystyczne, Wrocław, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, s. 320-321
[3] Banaś P. (1990) Współczesne Polskie Szkło i Ceramika, Warszawa, Arkady, s. 16-17
[4] Chmielewska E., (2001), Polskie szkło współczesne w zbiorach Muzeum w Sosnowcu, Sosnowiec
[5] Chwierut-Jasicka H. (1986) , Zbiory wzornictwa Muzeum Narodowego w Warszawie, Warszawa, IWP Warszawa, nr 3, s. 29-48
[6] Filarska B. (1973), Szkło piękne i użyteczne, Warszawa , Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych
[7] Grodek J., Drost J., Zarzycki J. ( 1984), 100 lat huty szkła gospodarczego „Ząbkowice”
[8] Hermansdorfer M., Jeżewska M., Górecki B., (2004), Ceramika i szkło polskie XX wieku, Wrocław, Muzeum Narodowe we Wrocławiu
[9] Huml I. (1978), Polska sztuka stosowana XX w., Warszawa
[10] Kozina I. (2012), Ikony designu w województwie śląskim, Katowice, s. 138-147
[11] Strzeszkowski S. (1985), Standardowe Szkło użytkowe, Warszawa
Strony internetowe:
[12] http://www.dabrowa.pl/dg_zaklad-huta-szkla_gospodarczego_zabkowice. htm (dostęp: 20.11.2012)
[13] http://www.pressglas-korrespondenz.de/ (dostęp: 23.11.2012)
Katalogi wystaw:
[14] (1969) Katalog wystawy Ceramika i szkło w XXV lecie PRL, Wrocław
[15] (1969) Katalog wystawy Wzornictwo w przemyśle szklarskim i ceramicznym, Warszawa
Wyszukiwaniew naszej bazie
Nawiguj klikając na trójkąty poniżej
- Archiwalia
- Bilety
- Dokumenty
- Fotografie
- Koperty
- Mapy
- Odznaki i medale
- Pamiątki z Dąbrowy Górniczej
- Plany
- Pocztówki
- Pozostałe
- Produkty z Dąbrowy
- DELAM
- Huta Szkła Artystycznego Staszic
- Huta Szkła Gospodarczego Ząbkowice
- Motoryzacja
- Obrabiarki z DEFUM
- Centrum obróbkowe wiertarsko-frezerskie WFE 100 NM
- Centrum obróbkowe wiertarsko-frezerskie WFG-100 NM
- Ciężka wiertarko-frezarka ADP-115
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 A
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 B
- Tokarka karuzelowa KNA -110/135 N
- Tokarka karuzelowa KNA -140/160
- WFM-100 N i WFM-100 NM
- Wiertarko-frezarka AD-100 AD-115 AD-125
- Wiertarko-frezarka HWC-P 110A
- Wiertarko-frezarka HWC-S 110A
- Wiertarko-frezarka konwencjonalna ADS-115
- Wiertarko-frezarka WFB-80
- Wiertarko-frezarka WFB-80 S
- Wiertarko-frezarka WFC – 90
- Wiertarko-frezarka WFE – 100 A1 N
- Wiertarko-frezarka WFG-100
- Wiertarko-frezarka WFG-100 N
- Wiertarko-frezarka WHB – 150
- Wiertarko-frezarka WHC – 160
- Wiertarko-frezarki poprzeczne WFE 100 A7 i WFE 100 A9
- Wiertarko-frezarki WFE – 80 i WFE 100
- Wiertarko-frezarki WFM-100
- Reklamy
- Ryciny
- Stemple i pieczątki
- Szkice,plany,projekty
- Tabliczki z dawnymi ulicami
- Tarcze szkolne
- Zaproszenia
- Bibliografia
- Archiwum Państwowe Katowice
- Czasopisma i gazety
- "Przemysł Chemiczny"
- Architektura
- Biesiada Literacka
- Dębowy Puls Miasta
- Dzień Dobry
- Dziennik Częstochowski
- Dziennik Ustaw
- Dziennik Zachodni
- Dzwonek Częstochowski
- Expres Zagłębia
- Gazeta Kielecka
- Gazeta Lwowska
- Gazeta Świąteczna
- Głos Zagłębia
- Głos Ziemowida
- Goniec Częstochowski
- Ilustrowany Kuryer Codzienny
- Innowacyjne obrabiarki – DEFUM 2004
- Iskra
- Jednodniówki
- Jlustracja Polska
- Kino
- Kłosy
- Kolejowe Przysposobienie Kolejowe
- Kurier Codzienny
- Kurier Poranny
- Kurjer Warszawski
- Kurjer Zachodni
- Kuryer Literacko-Naukowy
- Młodzi Idą
- Mówią wieki – magazyn historyczny
- Na szerokim świecie
- New Poland
- Niedziela
- Nowa Reforma
- Nowiny Illustrowane
- Nowości Ilustrowane
- Panorama
- Pobudka
- Polonia **
- Przegląd Dąbrowski
- Przegląd Górniczo-Hutniczy
- Przegląd pożarniczy
- Przegląd Techniczny
- Przekrój
- Przemysłowo-Handlowy Kurjer Sosnowiecki
- Przewodnik Katolicki
- Rola
- Rozwój
- Siedem groszy
- Świat
- Światowid
- Tajny detektyw
- Trybuna Robotnicza
- Turysta
- Tygodnik Ilustrowany
- Tygodnik Powszechny
- Wędrowiec
- Wiadomości Częstochowskie
- Wiadomości polskie
- Wieczór
- Ziarno
- Ziemia
- Dabrowa Gornicza Yizkor Book
- Foldery i broszury
- Katalogi
- Książki i albumy
- "Opis drogi żelaznej Iwangrodzko-Dąbrowskiej"
- Album "Barbórka 1972"
- Album Dąbrowa Górnicza
- Album drużyny harcerskiej im. Kr. Jana Sobieskiego
- Album p. Czesława Marczewskiego
- Album z czasów okupacji
- Dąbrowa Górnicza – rozwój urbanistyczny miasta
- Geografia powszechna illustrowana
- Geologiczny opis Polski oraz innych krajów, na północ od Karpat położonych
- Huta Katowice – stan oblężenia
- Ilustrowany Przewodnik Kolejowy
- Królestwo Polskie
- Książka telefoniczna o okręgu krakowskiego i Zagłębia Dąbrowskiego z 1929
- Legenda Zagłębia
- Legendy Zagłębia
- Monografia Dąbrowy Górniczej – 1976
- Monografia Huty Bankowej
- Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego
- Spółdzielczość w Dąbrowie Górniczej 1886-1966
- Sprawozdanie z ogólnopolskiego zjazdu w sprawach komunikacji miejscowej
- Syn Człowieczy
- V zjazd absolwentów Szkoły Górniczej i Hutniczej oraz Technikum Górniczego
- Wspólnymi siłami – X lat FOS
- Wspólnymi siłami – X lat Funduszu Odbudowy Szkół
- Wycieczki jednodniowe Zagłębia
- Yizkor Book – Dabrowa Gornicza
- Z biegiem Wisły
- Z biegiem Wisły. Obrazki o kraju.
- Z przeszłości Zagłębia Dąbrowskiego i okolicy
- Zagłębie Dąbrowskie – Jan Zieliński
- Zarys dziejów hutnictwa i naukowo-technicznych stowarzyszeń hutniczych
- Ziemia Rodzinna
- Żydzi na Górnym Śląsku i w Zagłębiu Dąbrowskim
- Księgi adresowe i telefoniczne
- Adressbuch 1914-1915
- Chrześcijański Informator Zagłębia Dąbrowskiego na rok 1938
- Kalendarz Wieku Illustrowany
- Księga adresowa przemysłu, handlu i finansów – 1922
- Rocznik adresowy Królestwa Polskiego – 1900
- Rocznik adresowy Królestwa Polskiego – 1902
- Spis abonentów sieci telefonicznych Dyrekcji Okręgu Poczt i Telegrafów w Katowicach na 1939
- Księgi pamiątkowe
- Zasoby internetowe
- architekt.bedzin.pl
- Archiwum Map Zachodniej Polski
- Archiwum strony internetowej Cutiron
- Biblioteka Jagiellońska
- Biblioteka Narodowa
- Dolnośląska Biblioteka Cyfrowa
- Forum Klimontów-Sosnowiec
- Fototeka Filmoteki Narodowej
- mapywig.org
- Narodowe Archiwum Cyfrowe
- naszgolonog.net
- Polona
- Portal aukcyjny
- rcin.org.pl
- Śląska Biblioteka Cyfrowa
- Stare Bilety PKP
- Tadnum – portal aukcyjny
- Wikipedia – domena publiczna
- www.antoniow.dbv.pl
- www.jewishgen.org
- zabytki.pl
- zdpp.blogspot.com
- Dzielnice
- Aleje
- Antoniów
- Błędów
- Bugaj
- Centrum
- 3 Maja
- Aleja Róż
- Aleja Tadeusza Kościuszki
- Bolesława Limanowskiego
- Budynek ekspedycji kopalni "Reden"
- Dzielnice
- Elizy Orzeszkowej
- Feliksa Perla
- Górnicza
- Górników Redenu
- Henryka Dąbrowskiego
- Henryka Sienkiewicza
- Hugona Kołłątaja
- Jana III Sobieskiego
- Juliusza Kadena-Bandrowskiego
- Kolejowa
- Królowej Jadwigi
- Księdza Augustynika
- Legionów Polskich
- Marii Konopnickiej
- Mikołaja Kopernika
- Nieznana ulica
- Nowa
- Ogrodowa
- Paryska
- Plac lotnika Żwirki
- Plac lotnika Żwirki
- Plac Wolności
- Romualda Traugutta
- Siemońska
- Stefana Okrzei
- Stefana Żeromskiego
- Władysława Przybylaka
- Zygmunta Cieplaka
- Dębniki
- Do identyfikacji
- Dziewiąty, Jedenasty, Trzydziesty, Szósty
- Gołonóg
- Adama Mickiewicza
- Aleja Józefa Piłsudskiego
- Aleja Zagłębia Dąbrowskiego
- Bolesława Prusa
- Edmunda Cedlera
- Generała Józefa Bema
- Gwardii Ludowej
- III Powstania Śląskiego
- Józefa Wybickiego
- Kościelna
- Kosmonautów
- Laski
- Marcina Kasprzaka
- Nieznana ulica
- Parkowa
- Plac Waszyngtona
- Romana Piecucha
- Tysiąclecia
- Walentyny Tiereszkowej
- Wiśniowa (nieistniejąca)
- Jamki
- Jedenasty
- Kasprzak
- Kazdębie
- Korzeniec
- Koszelew
- Ksawera
- Łabęcka
- Łęka
- Łęknice
- Łosień
- Manhattan
- Morcinek
- Mydlice
- Nieznana dzielnica
- Okradzionów
- Piaski
- Piekło
- Pilicka
- Podlesie
- Pogoria
- Reden
- Sikorka
- Stara Dąbrowa
- Staszic
- Strzemieszyce Małe
- Strzemieszyce Wielkie
- Ciołkowizna
- Fabryczna
- Gabriela Narutowicza
- Hetmańska
- Jana Majewskiego
- Kolejowa
- Kościelna
- Młyn
- Nieznana ulica
- Obrońców Pokoju
- Ofiar Katynia
- Puszkina
- Sławkowska
- Sportowa
- Stacyjna 18
- Strzemieszycka
- Sulno
- Szosowa (Strzem.)
- Tadeusza Gruszczyńskiego
- Transportowa
- Warszawska (wcz. Piłsudskiego)
- Władysława Orkana
- Trzebiesławice
- Tuczna Baba
- Tworzeń
- Ujejsce
- Ząbkowice
- Aleja Zwycięstwa
- Armii Krajowej
- Chemiczna
- Czesław Domaniewski
- Dolomitowa
- Dworcowa
- Franciszka Zabłockiego
- Generała Władysława Sikorskiego
- Górzysta
- Gospodarcza
- Gustawa Dreszera
- Janusza Kusocińskiego
- Młynarska
- Nadrzeczna
- Nieznana ulica
- Odrodzenia
- Orzechowa
- Osiedle Młodych Hutników
- Wapienna
- Zagłębiowska
- Związku Orła Białego
- Zagórze
- Zając
- Zielona
- Edukacja
- Kursy i szkolenia
- Liceum Plastyczne
- Seminarjum Nauczycielskie
- Szkoły
- Gimnazja
- Niezidentyfikowana
- Państwowe Seminarjum Nauczycielskie Męskie im. Traugutta
- Podstawowe i powszechne
- Cheder – szkoła żydowska
- Powszechna Szkoła Publiczna im.Marii Konopnickiej
- Szkoła im. Emilii Zawidzkiej
- Szkoła Kolejowa w Strzemieszycach
- Szkoła Podstawowa nr 1 w Gołonogu
- Szkoła Podstawowa nr 10
- Szkoła Podstawowa nr 12
- Szkoła Podstawowa nr 13 im. Adama Piwowara
- Szkoła Podstawowa nr 15
- Szkoła podstawowa nr 16 imienia Waleriana Łukasińskiego
- Szkoła Podstawowa nr 17
- Szkoła Podstawowa nr 2 (Strzemieszyce)
- Szkoła Podstawowa nr 20
- Szkoła Podstawowa nr 21
- Szkoła Podstawowa nr 22
- Szkoła Podstawowa nr 29 im. Alfreda Szklarskiego
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Adama Mickiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 3 im. Mikołaja Kopernika
- Szkoła Podstawowa nr 4 – Łęknice
- Szkoła Podstawowa nr 5 im. Henryka Sienkiewicza
- Szkoła Podstawowa nr 6
- Szkoła Podstawowa nr 7 im. Hugona Kołłątaja
- Szkoła Podstawowa nr 8
- Szkoła w Błędowie
- Ząbkowice – niemiecka szkoła
- Przedszkola
- Średnie i zawodowe
- I LO im. Waleriana Łukasińskiego
- II LO im. Stefana Żeromskiego
- Liceum im. Aleksandra Zawadzkiego
- Szkoła Przemysłowa Śląsko-Dąbrowskiej Fabryki Urządzeń Mechanicznych
- Szkoła przy ul. 3-go Maja 10
- Sztygarka
- Techniczne Zakłady Naukowe
- Zespół Szkół Ekonomicznych im. Karola Adamieckiego
- Zespół Szkół Technicznych
- Szkoła Muzyczna
- Szkoły Specjalne
- Wyższe
- Tarcze szkolne
- Zespół Szkół Sportowych im. Polskich Olimpijczyków
- Żłobki
- Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa
- Abraham Stavsky
- Adam Gołębiowski
- Adam Jamrozy
- Adam Tryba
- Adrian Dąbrowski
- Adrian Kretowicz
- Agata Kołodziejczyk
- Agnieszka Bryzik
- Agnieszka Janicka-Kwiecień
- Agnieszka Lisak
- Agnieszka Malawska
- Agnieszka Tabor
- Aleksander Wolski
- Alicja Smolarska
- Alojzy Pacha
- Andrzej Bogusław
- Andrzej Danecki
- Andrzej Grygiel
- Andrzej Grzebielucha
- Andrzej Kontkiewicz
- Andrzej Laskowski
- Andrzej Ludkiewicz
- Andrzej Nowak
- Andrzej Płatek
- Andrzej Tarczewski
- Andrzej Wilewski
- Ania M. Sokołowska
- Anita Dróżdż Lorens
- Anna Borecka
- Anna Borucińska
- Anna Jabłońska
- Anna Neumann
- Anna Pełka
- Anna Syska
- Anna Zugaj
- Antoni Leśniak
- Antykwariat POLIART
- Archiwum Państwowe w Katowicach
- Archiwum Państwowe w Kielcach
- Archiwum Państwowe w Łodzi
- Archiwum rodziny Hoffmanów
- Archiwum Urzędu Miejskiego w Dąbrowie Górniczej
- Arkadiusz Rybak
- Artur Burdasz
- Artur Kamiński
- Barbara Kuzior
- Barbara Szczygieł
- Bart Plucinski
- Bartek
- Bartosz Kaczmara
- Bartosz Maroszek
- Bartosz Rutkowski
- Beata Grabowska
- Bernard Jaskuła
- Bogusław Duda
- Cezary Śliwiński
- Damian Góral
- Daniel Wróblewski
- Daniel Zasimuk
- Daria Wilczyńska-Zięba
- Dariusz Andrzej Kurpiel
- Dariusz Bartnik
- Dariusz Chećko
- Dariusz W. Nelle
- Dariusz Westphal
- Dawid Kmiotek
- Dawid Zegan
- Dominik Szczawiński
- Edward Kaleta
- Edyta i Andrzej Pardała
- Ewa Blacha
- Ewa Kartas
- Ewa Stęplewska
- Gabriel Sołtysik
- Gabriela Struzik
- Galeria Akcji
- Grzegorz Kryczka
- Grzegorz Milewski
- Grzegorz Rokicki
- Grzegorz Skwara
- Grzegorz Taubler
- Grzegorz Walnik
- Halina Urban
- Hanna Klapa
- Helena Pentaks
- Henryk Adamczyk
- Henryk Boberek
- Henryk Bryś
- Henryka Kopeć
- Herder-Institut
- Horse Cars – Auto Serwis
- Hufiec ZHP
- Igor Puchała
- Ilona Blecha
- Ireneusz Górny
- Iwona Matyja
- Iwona Sułkowska
- Jacek Bargieł
- Jacek Kułach
- Jacek TZN
- Jacek Walaszczyk
- Jacek Zommer
- Jadwiga Machocka
- Jakub Łazarowicz
- Jakub Zasucha
- Jan Dudek
- Jan Giemza
- Jan Janocha
- Jan Krepa
- Jan Wątrobiński
- Janek Szuba
- Janusz Dziubiński
- Janusz Kurzyński
- Janusz Olej
- Jarosław Haszek
- Jarosław Janik
- Jarosław Krajniewski
- Jarosław Sawicz
- Jarosław Synowiec
- Jeff Cymbler
- Jerzy Sobota
- Joanna i Jerzy Gidmańscy
- Joanna Karlik
- Joanna Kwiecień
- Joanna Wierzbicka-Niechciał
- Jolanta Stolarska
- Jorge Szot
- Józef Makal
- Justyna Jaros Dziub
- Justyna Karwalska
- Justyna Pełechacz
- Kamil Potocki
- Kamil Rakowski
- Kamila Milik
- Kamila Przetak
- Karol Pieróg
- Karolina Kot (szkieletek)
- Katarzyna Bojarska
- Katarzyna Broda
- Katarzyna Grzyb
- Kazimierz Sendek
- Klaudia Budzyńska
- Klub Osiedlowy Unikat
- Konrad Kępski
- Krzysztof Janik
- Krzysztof Janus
- Krzysztof Kucharczyk
- Krzysztof Kulik
- Leszek Lasok
- Leszek Maszczyk
- Lidia Sztur-Majchrzak
- Lidia Wojtek
- Łukasz Bardzyński
- Łukasz Dobrowolski
- Łukasz Jermacz
- Łukasz Kuszniersky
- Łukasz Musiałek
- Łukasz Olejniczak
- Łukasz Pawlik
- Łukasz Tomczyk
- Łukasz Zięba
- Łukasz Zmarzły
- Łukasz Zwoliński
- Maciej Gadaczek
- Maciej Partyka
- Maciej Wróblewski
- Magdalena Bernacka
- Magdalena Grząś
- Magdalena Jasińska
- Magdalena Wawrzyńczak
- Maja Szwedzińska
- Małgorzata Błaut
- Małgorzata Bogusław
- Małgorzata Grażyna Korpikiewicz
- Małgorzata Kamińska
- Małgorzata Kowalczyk
- Małgorzata Lehman
- Marcin Błaszczyk – fotoplant.pl
- Marcin Demski
- Marcin Macha
- Marcin Maślak
- Marcin Michał Macha
- Marcin Mikina
- Marcin Młyński
- Marcin Rokicki
- Marcin Skorek
- Marek Brodnicki
- Marek Karnecki
- Marek Nuckowski
- Marek Słowiński
- Marek Wójcik
- Maria Czajka
- Marian Sauczek
- Mariusz Krakowiński
- Mariusz Nowakowski
- Marta Grzechuła
- Marta Rychlik
- Marta Szczepanik
- Marzena Smok
- Marzena Wiczkowska
- Michał Borchmann
- Michał Chlipała
- Michał Chojkowski
- Michał G.
- Michał Giemza
- Michał Głubiak
- Michał Kocma
- Michał Radka
- Michał Rodacki
- Michał Szczepanik
- Mieszko Opiłka
- Mirosław Stróżycki
- MJK89
- Moniek Rozen
- Monika Korzeniec-Olszewska
- Monika Pluta
- Monika Zawadzka
- Muzeum Krakowa
- Muzeum Miejskie Sztygarka
- Narodowe Archiwum Geologiczne
- New York Library
- Ola Olbrychowska-Ciepły
- Olga Adamus-Świercz
- Olga Kazibudzka
- Österreichisches Staatsarchiv w Wiedniu
- p. Juliusz
- Państwowy Instytut Geologiczny
- Patrick Chlond
- Patrycja Kordyś
- Patryk Chorążewicz
- Patryk Jeliński
- Patryk Nowakowski
- Paulina Gajewska
- Paweł Dydak
- Paweł Fałda
- Paweł Pudlik
- Paweł Smalcerz
- Piotr Frączak
- Piotr Gawor
- Piotr H.
- Piotr Kołodziejczyk
- Piotr Kozłowski
- Piotr Szafarz
- Piotr Wątrubka
- Piotr Zach
- Przemysław Kowalski
- Przemysław Woźniak
- Rafał Bujakowski
- Rafał Gawęda
- Rafał Kwieciński
- Rafał Piętka
- rcin.org.pl
- Robert Altman
- Robert Bączek
- Robert Kośmider
- Robert Kudera
- Robert Ochocki
- Robert Strojek
- Robert Winkler
- Rodzinny zbiór Państwa Bączek
- Rodzinny zbiór Państwa Dulewskich
- Rodzinny zbiór Państwa Karnasiewicz
- Rodzinny zbiór Państwa Rogacz
- Rodzinny zbiór Państwa Strasz
- Roman Kidller
- Roman Malik
- Ryszard Siewniak
- Ryszard Sokół
- Sebastian Glonek
- Sławek Kartonik
- Stanisław Małyska
- Stanisław Pancesz
- Stanisław Szpruch
- Sylwester Dominik
- Szymon Hnatow
- Szymon Lubaszka
- Tadeusz Iwoński
- Tadeusz Lorenc
- Tomasz Byjos
- Tomasz Derda
- Tomasz Ruciński
- Tomasz Szymczyk
- Tomasz Zamysłowski
- Tomek S.
- Tymek Skrzelowski
- United States Holocaust Memorial Museum (USHMM)
- Urszula Ostrowska
- Urząd Miejski w Dąbrowie Górniczej
- Veteran Club 1978 – Dąbrowa Górnicza
- Violetta Piątek
- Waldemar Magnuszewski
- Wiesław Duda
- Wiesław Trzęsimiech
- Witold Molęda
- Witold Wieczorek
- Włodzimierz Starościak
- Wojciech Bański
- Wojciech Kozina
- Wojciech Morawiec
- Wydawnictwo DIKAPPA
- Yestersen
- Zbieracz Staroci
- Zbigniew Bartnik
- Zbigniew Kornet
- Zbigniew Myśliński
- Zenon Zacłon
- Zofia Budziarz
- Kopalnie, huty, firmy
- Banki
- Bary
- Cegielnie
- Domy i centra handlowe
- Dyskoteki
- Firmy,biura,przedsiębiorcy
- A. Kałkowski, K. Zieliński i S-ka
- Biuro Budowlane Edward Kosiński
- Biuro Budowlane W. Wojewódzkiego
- Biuro Techniczne Inż. A. Nowicki
- Elibor
- Fabryka Gilz Stefan Serrini
- Fabryka kartonów i opakowań
- Galanteria "Izydor"
- Guttman – skup mat. drzewnych
- Hurtownia Chrześcijańskiego Towarzystwa Dobroczynności
- Jan Dąbrowski Biuro Handlowo-Przemysłowe
- K. Kostrzeński
- Magazyn galanteryjno-bławatny R. Rudzki
- Nauczycielka Śpiewu L. Koźminówna
- OPEC
- OSK Efekt
- Przedsiębiorstwo Robót Ciesielskich O. Lange
- Przemysł drzewny I. M Wajnsztajn
- Skład Manufaktury Icek Ugner
- Skład Materiałów Aptecznych Z. Jackowski
- Skład Mebli Jakób Mitelman
- Skład S. Moneta i S-ka
- Spółdzielnia Delam
- Spółdzielnia Inwalidów im. M. Fornalskiej
- Spółdzielnia Pracy "Stolmet"
- Spółdzielnia Rzemieślnicza Remet
- Spółka Leśna Zagłębia Dąbrowskiego
- Sprzedaż drzewa CH. Taub
- Sprzedaż drzewa G. Nussbaum
- Tartak "Janina"
- Tartak i Heblarnia
- Towarzystwo Franko-Polskie
- W. Kozłowski i A. Kalkowski
- Weterynarze
- Zakład Fryzjerski Kremblewskiego
- Zakład pogrzebowy przy ul. 3-go Maja 10a
- Zakłady Schlenck
- Fotografowie
- A. Brodecki
- Arnold Vielrose
- Bogdan Szubski
- Bracia Altman
- Brodecka i Motz
- Cecylia Majewska
- Dariusz Kmiotek
- Dawid Zegan
- Dikappa
- DX FOTO
- E. Furman
- E. Katolik
- Franciszek Stobik
- J. Brodecka
- J. Czachowski
- J. Rowiński
- J. Żelichowski
- Józef Makal
- K. Jabłoński
- K. Kaczyński
- Kazimierz Seko
- Koło fotograficzne Sztygarki
- Krzysztof Kulik
- Laboratorium Fotograficzne przy kopalni "Paryż"
- Leszek Maszczyk
- M. Arbus
- Marcin Nowak
- Marie Putner
- Mieczysław Torbus
- Orient
- P. Pasek
- R. Altman
- R. Brandys
- R. Gwiazda
- R. Radzikowski
- Ryszard Rusak
- Spółdzielnia Pracy Fotografów Zawodowych
- St. Karpenstein
- T. Hermańczyk
- VENUS
- W. Kwietniewski
- Wojciech Bański
- Hotele
- Huty
- Kamieniołomy i wapienniki
- Kopalnie
- Aleksander
- Aleksandra
- Baśka
- Biedaszybownictwo
- Cieszkowski
- Flora
- Hieronim
- Ignacy
- Jan
- Karol
- Kołłątaj
- Kopalnia piasku Kuźnica Warężyńska
- Koszelew
- Ksawery
- Lech
- Łabecki
- Maksymiljan II
- Mikołaj
- Niezidentyfikowana
- Paryż
- Podreden
- Reden
- Schuman
- Sobiesław
- Stanisław
- Sztolnia ćwiczebna
- Szyb nr 34
- Szyb wodny
- Victoria
- Wańczyków
- Wanda
- Wiesława
- Wiktorja
- Zdzisław
- Księgarnie, drukarnie, introligatornie, redakcje gazet
- Dom Książki
- Drukarnia "Górnik"
- Drukarnia i introligatornia "Sztuka"
- Drukarnia St. Święckiego
- Introligatornia Pawła Śmielewskiego
- Księgarnia J. Ringmana
- Księgarnia Jana Rowińskiego
- Księgarnia Kostrzeńskiego
- Księgarnia L. Ciągała
- Księgarnia Leokadji Ottowej
- Księgarnia Ludowa
- Księgarnia ST. Kryszyńskiej w Strzemieszycach
- Księgarnia Żmigroda
- Wypożyczalnia książek C. Kozłowskiej
- Wypożyczalnia książek na Redenie
- Wypożyczalnia książek W. Kaznowskiego
- Zakład poligraficzny "Offset"
- Lody z pianką – p. Szotowa (Wera)
- Młyny
- Ośrodki wypoczynkowe
- Poczta
- Przedsiębiorstwa rolnicze – PGR-y GS-y Samopomoc Chłopska
- Restauracje
- Adria
- Astoria
- Bar u Janka Zawrata
- Cukiernia i Restauracja Wincenty Pietrzak
- Cukiernia Sielanka
- Cukiernia Warszawska S. Burchard
- Diament
- Hubertus
- Karczma w Bugaju (nieistniejąca)
- Kawiarnia "Kaprys" na Gołonogu
- Kawiarnia Gruzińska
- Kawiarnia w hotelu Zagłębia
- Klub Górniczy ZRPME PW Damel
- Kolorowa
- Mc Donald
- Niezidentyfikowana
- Parkowa
- Restauracja Chińska
- Restauracja POLONIA
- Restauracja R. Hajkiewicz
- Restauracja Stefana Wilczyńskiego
- Stylowa
- Tel-aviv
- Z. Sifijanowski
- Zacisze
- Zagłębianka
- Rzemieślnicy
- A. Miodownik
- Erato – wytwórnia strun (w Hubertusie)
- Idzi Lorens – fryzjer
- Krawiec Kanarek
- Niezidentyfikowany malarz
- Pracownia obuwia Leon Kasperek
- Przeds. Leśne – M. Gąssowski
- Salon fryzjerski Józefa Sauczka
- Stefan Pawłowski – mistrz fryzjerski
- Warsztat blacharski B. Lajtnera
- Wyrób butów
- Wyrób instrumentów muzycznych Jan Wilkoszewski
- Zakład Fryzjerski – Alojzy Pacha
- Zakład jubilersko-zegarmistrzowski J. Bocianowski i Syn
- Zakład kamieniarski "Wiktorja "
- Zakład kamieniarski Fochtmana
- Sklepy
- Antykwariat "Argos"
- Aparaty radiowe, gramofony J. Schabowski
- Apteka Grochowskiego
- Apteka Panaceum
- Artykuły Metalowe na 3 maja
- Bambosz
- Barbara – hurtownia krawiecka
- Chrześcijański dom obuwia ludowego
- Cliff Kosmetyki
- Drogeria na 3 maja
- Eldom
- Elegancja
- Foto DX
- Fryzjer Mieczysław Ziomek
- Galanteria Józef Paluchiewicz
- Kiosk na rogu 3 Maja
- Kioski Ruch-u
- Konalina Sklep Firmowy
- Kwiaciarnia i owocarnia "Araukaria"
- Magazyn Konfekcji G. Moszkowicz
- Magazyn mody H. Kossobudzkiej
- Magazyn Nadzieja
- Magazyn obuwia M. Rzepecki
- Nastolatek
- Niemiecki sklep na Redenie
- Niezidentyfikowane
- Optyk na 3 maja
- Pasmanteria
- Pewex
- Produkcja i Sprzedaż Farb Zyndel Szancer
- Radio i Technika
- Radio Telewizja
- Robot
- Rzeczki-złoto, srebro,zegary
- Sklep "Alik"
- Sklep galanteryjny C. Smolarska
- Sklep Mazurkiewicza
- Sklep niemiecki Lebensmittel
- Sklep Sołtysika na Redenie
- Sklep Stowarzyszenia Robotników Chrześcijańskich
- Sklep z chemią na Bandrowskiego
- Sklep z odzieżą na Sienkiewicza
- Sklepy "Społem"
- Sklepy pod Sobieskiego 4
- Skład Apteczny Jan Beranek
- Skład Apteczny S-rów Jana Grochowskiego
- Supermarkety PRL-u
- Tkaniny Dekoracyjne
- Uniwersal
- Sklepy i przemysł spożywczy
- Cerealia oddział w Dąbrowie
- Cukiernia "Wersal"
- Delikatesy w Merkurym
- Handel win, wódek i towarów kolonialnych Emil Woźniak
- Hurtownia Cukru Mieczysław Dyja
- Icek Fraiman, W. Fraiman – reprezentacja browaru
- Kiosk spożywczy na Redenie Karnieckich
- Mięsny w Gołonogu
- Pieczywo i nabiał na Gołonogu
- Rzeźnia miejska
- SAM w Merkurym
- Sklep Grudnika
- Sklep spożywczo-kolonialny wyroby tytoniowe i manufaktury H. Kotuła
- Sklep spożywczy i elektryczna palarnia kawy Jan Domagała
- Sklep spożywczy robotników kopalni "Flora"
- Skład Ryżu i Cukru J. Rozenberg i S-ka
- Skład Win i Delikatesów Stefan Wilczyński
- Sprzedaż mąki i kaszy B-cia D. i Sz. Silberfreund
- Sprzedaż mąki i kaszy I. Welner
- Sprzedaż Mąki i Zboża J. Edelist i L. Welner
- Sprzedaż Wyrobów Cukierniczych
- Wytwórnia Wód Gazowanych
- Wytwórnia Wód Gazowo-Owocowych Fr. Żaka
- Wytwórnia Ziół Leczniczych ks. Huszno
- Targowiska
- Wieże wodne
- Zakłady przemysłowe
- Betoniarnia w centrum
- Dąbrowskie Zakłady Chemiczne i Fabryka Tektury Asfaltowej
- Dąbrowskie Zakłady Przemysłu Terenowego
- Damel
- Defum
- Elektryczność / ERG
- Fabryka Drutu Braci Klein
- Fabryka forniru
- Fabryka Mydła "Alfa"
- Fabryka Mydła "Dzwon"
- Fabryka przetworów chemicznych – W. Mondalski
- Fabryka Śrub i Nitów
- Fabryka zamków i okuć "Tłocznia"
- HK Cutiron
- Huta Szklana "Strzemieszyce"
- Huta Szkła Artystycznego Staszic
- Huta Szkła Ząbkowice
- IZOKOR
- Koksownia "Przyjaźń"
- Odlewnia Wszelkich Metali Bolesław Plucinski
- Strem
- Wibrobeton
- Zakład Ślusarko-mechaniczny Teofil Brok
- Zakłady Bytomskie
- Zakłady Mechaniczne Władysława Pająka
- Zakłady Naprawcze Maszyn Elektrycznych
- Zakłady przemysłowe "Strzemieszyce"
- Zakłady Tworzyw Sztucznych Ząbkowice
- Kultura
- Nieskategoryzowane
- Obiekty wojskowe
- Osoby
- A. Miodownik
- Abram Jakub Klein
- Andrzej Ornat
- Andrzej Rosicki
- Antoni Kozioł
- Antoni Pinkowski
- Artyści
- Bolesław Zarychta
- Bronisława Kmiecik
- Budowniczy miasta
- Czesław Rabenda
- Dąbrowska inteligencja – międzywojnie
- Edward Bryła
- Edward Miętka
- Edward Salwa
- Eryka Trzewik-Drost
- Eugeniusz Furman
- Eugeniusz Jarubasz
- Franciszek Szklaz
- Goście Dąbrowy
- Grzegorz Borowiec
- Henryk Kanwiszer
- Hieronim Kondratowicz
- Hieronim Uczyński
- Ireneusz Borowiec
- Jan Kruszyński
- Jan Sylwester Drost
- Jan Tyka
- Józef Chlebowski
- Józef Piątek
- Józef Starzyński
- Julian Hoffman
- Kazimierz Srokowski
- Leon Juszczyk
- Leszek Rozmus
- Ludwik Fiedorowicz
- Maria Piętkówna
- Maria Szklaz
- Marian Kantor-Mirski
- Marian Sowiński
- Mieszkańcy
- Adolf Kowalski
- Antoni Zawodniak
- Augustynik Grzegorz – ksiądz
- Bolesław Sierka
- Eugeniusz Smirnow
- Ferdynand Peroń
- Franciszek Latała
- Franciszek Łach
- Franciszek Wilkoszewski
- Francuzi
- Janek Boruszewski
- Janina Starzyńska
- Kazimierz Bargieł
- Kazimierz Morgulec
- Kazimierz Wilkoszewski
- Maciej Dalewski
- Maria Zawodniak
- Maryanna Świerczewska
- Podkowa Aniela
- Rodzina Śmielewskich
- Stanisława Sauczek
- Stefan Czajkowski
- Szczepan Słowiński
- Tadeusz Szymaszek
- Teofil Wójcik
- Tomasz Lubojański
- Wacława Sonne
- Weronika Karnecka
- Włodzimierz Starościak
- Zdanowska Joanna
- Zygmunt Wydrych
- Nauczyciele
- Piotr Reroń
- Piotr Urbańczyk
- Politycy
- Przedsiębiorcy, właściciele sklepów
- Przemysł
- Rodzina Domańskich
- Rodzina Gęborków
- Rozalia Smółkowa
- Stanisław Janas
- Stanisław Kontkiewicz
- Stanisław Lewiński
- Stanisław Siudak
- Stanisław Sobieraj
- Stanisław Wiewióra
- Uczniowie
- Wł. Liwierski
- Władysław Bubel
- Władysław Dziurski
- Władysław Mogiła
- Wojskowi
- Zdzisław Sikora
- Zenon Wojtala
- Żydzi
- Zygmunt Bąbczyński
- Zygmunt Ciuk
- Zygmunt Sztainmasel
- Pomniki i tablice
- Bohaterom Czerwonej Armii ("gwiazda") – Gołonóg
- Figura Maryi przed Bazyliką NMP
- Figura Maryi z boku Bazyliki NMP
- Pomnik 10 zamordowanych
- Pomnik Aleksandra Zawadzkiego
- Pomnik Bohaterów Czerwonych Sztandarów (Hendrix)
- Pomnik Feliksa Dierżyńskiego
- Pomnik Legionistów (nieistniejący)
- Pomnik Niepodległości
- Pomnik Nieznanego Żołnierza(wyburzony)
- Pomnik Stanisława Staszica
- Pomnik Tadeusza Kościuszki
- Pomnik Tadeusza Kościuszki na Placu lotnika Żwirki (nieistniejący)
- Pomnik z menorą na kirkucie
- Pomnik Żołnierzy Radzieckich
- Pomnik Związku Orła Białego
- Tablica – zbiornik Pogoria
- Tablica upamiętniająca E. Furmana
- Tablica upamiętniająca Feliksa Dzierżyńskiego
- Religia
- Cmentarze
- Judaika
- Kapliczki
- Kościoły rzymskokatolickie
- Bazylika Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Bazylika NMP Anielskiej
- Kościół Ducha Św.
- Kościół Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski
- Kościół Podwyższenia Krzyża Świętego w Łośniu
- Kościół pw. Chrystusa Króla
- Kościół pw. św. Marii Magdaleny
- Kościół pw. św. Rafała Kalinowskiego
- Kościół pw. Trójcy Przenajświętszej
- Kościół św. Aleksandra
- Kościół św. Antoniego z Padwy
- Kościół św. Barbary
- Kościół św. Józefa
- Kościół św. Maksymiliana Kolbego
- Kościół w Ujejscu pw. NMP Matki Kościoła
- Kościół Zesłania Ducha Świętego w Ząbkowicach
- Krzyże przydrożne, okolicznościowe, symboliczne itd
- Księża i siostry zakonne
- Relikty przeszłości
- Służby
- Sport
- Tablice edukacyjne – MMS
- Towarzystwa, stowarzyszenia, harcerze
- Cechy rzemieślnicze
- Dąbrowskie Towarzystwo Muzyczne
- Harcerze
- Koło Gospodyń Wiejskich Strzemieszyce
- Organizacje związkowe
- Partie polityczne
- Spółdzielnie
- Stowarzyszenia
- Hashomer Hatzair
- Koło Samopomocy Uczniów Państwowego Seminarjum Nauczycielskiego
- Liga Kobiet
- Liga Morska i Kolonialna
- NSZZ Solidarność DFO
- Ochronka na Zielonej
- Samowar
- Stowarzyszenie Krzewienia Kultury Fizycznej
- Stowarzyszenie Młodzieży Polskiej
- Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej
- Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
- Stowarzyszenie Spożywców Robotników Chrześcijańskich
- Stowarzyszenie Spożywcze Flora
- Stowarzyszenie spożywcze robotników Huty Bankowej
- T.U.R.
- VC 19-78 MC Poland
- Zespół zwolenników sceny Polskiej
- Związek byłych Ochotników Armji Polskiej
- Związek Nauczycielstwa Szkół Powszechnych Ognisko w Dąbrowie Górniczej
- Związek Orła Białego
- Związek Zawodowy Robotników Przemysłu Górniczego
- Stowarzyszenie pań św. Wincentego
- Towarzystwa
- Duszpasterstwo Ludzi Pracy
- Koło Towarzystwa Macierzy Szkolnej
- Komitet Opieki nad biednymi
- Komitet Opieki nad Dziećmi
- Komitet Ratunkowy miejscowy
- L.O.P.P.
- Obwodowy Komitet Ratunkowy
- PTTK
- Sekcja Górniczo-Hutnicza
- Sekcja VII górniczo hutnicza Towarzystwa popierania przemysłu i handlu
- Sokół
- Stowarzyszenie Robotników Chrześcijańskich
- Towarzystwo "Dobroczynność" kopalni "Flora"
- Towarzystwo Dobroczynności
- Towarzystwo Francusko-Włoskie Dąbrowskich Kopalń Węgla
- Towarzystwo Koło Sportowe
- Towarzystwo Muzyczne w Dąbrowie
- Towarzystwo Muzyczno-Śpiewacze w Gołonogu "Harmonja"
- Towarzystwo pomocy dla biednych chrześcijan kopalni "Flora"
- Towarzystwo poszukiwaczy skarbów
- Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej
- Towarzystwo Stenografów Adama Piwowara
- Towarzystwo Upiększania Miasta Dąbrowa Górnicza
- Towarzystwo Wzajemnego Kredytu
- Ubezpieczalnia Społeczna
- Wolny Związek Zawodowy
- Związek Młodzieży Polskiej
- Związek Niemieckich Dziewcząt
- Transport i komunikacja
- Uroczystości i wydarzenia
- 1966 – wizyta Stanisławy Zawadzkiej
- Auto-Rodeo
- Barbórki
- Cyrk
- Dni Dąbrowy Górniczej
- Dożynki
- Dzień Hutnika
- Dzień Znaczka Pocztowego
- Festiwale, imprezy
- Harcerskie
- Jarmark Staroci
- Jubileusze
- Katastrofy, pożary, wypadki
- Kościelne
- Obchody św. Mikołaja
- Obrona pomnika Bohaterów Czerwonych Sztandarów (Hendrixa)
- Odsłonięcie pomnika "Bohaterom czerwonych sztandarów"
- Odsłonięcie pomnika Aleksandra Zawadzkiego
- Otwarcia
- Otwarcie ośrodka zdrowia z E. Gierkiem
- Otwarcie szkoły SP29
- Parady wojskowe
- Partyjne
- Pogrzeby
- Powitanie gauleitera Śląska Fritza Brachta
- Protesty
- Przywitanie rumuńskich przesiedleńców
- Sesje astronomiczne, obserwacje słońca
- Sportowe
- Spotkania i zloty
- Strajki
- Święta Narodowe
- Święto Ameryki Północnej
- Szkolne
- Sztandar dla strażaków z Trzebiesławic
- Targi, kiermasze, jarmarki
- Wojewódzki Przegląd Piosenki Dziecięcej
- Wojsko Ludowe – Huta Katowice
- Wystawy
- Zabawy
- Zdjęcia z budowy
- Zdjęcia z wyburzeń
- Zjazdy Absolwentów
- Żniwa
- Życie pod okupacją
- Widoki i panoramy miasta
- Wypoczynek i zieleń
- Zdrowie
- Życie Codzienne
Losowy memoriał
WięcejNasza baza
7564 - skany
174 - wpisy encyklopedyczne
398 - dawne artykuły prasowe