Opis:

Artykuł o nieznanej szerzej do tej pory zbrodni hitlerowskiej w Dąbrowie.

Jeszcze jeden masowy mord hitlerowskich oprawców

Dąbrowa. Do niekończącego się łań­cucha zbrodni hitlerowskich, popełnionych na Polakach dołączamy nowe ogniwo, jakim był masowy mord oprawców niemieckich w Dąbrowie Górniczej. Na cztery dni zaledwie przed opuszczeniem Zagłębia, ziejący nienawiścią do Polaków, Niemcy dokonali ohydnej zbrodni, mordując w bestialski sposób pięciu mieszkańców Dąbrowy. Zbrodnia wykryta została dopiero obecnie, w dwa tygodnie po ucieczce Niemców, wywołując wśród mieszkań­ców całego Zagłębia olbrzymie wra­żenie.  Na miejsce zbrodni wysłaliśmy współpracownika naszego pisma, któ­ry w toku rozmów z rodziną zamordowanych osób oraz władzami, uzyskał następujące informacje o zbrodni. Na kilka dni przed opuszczeniem Dą­browy przez Niemców, dokładnie zaś w dniu 22 stycznia b. r., niemiecka policja kryminalna w Dąbrowie aresztowała kilka osób, których już nie wypuszczono na wolność. Aresztowani między innymi byli: Bronisława Kmiecik, Henryk Kanwiszer i Salwa Edward — dwaj ostatni robotnicy miejscowych zakładów przemysłowych.

BEZOWOCNE PRÓBY

Rodziny aresztowanych i krewni pró­bowali uzyskać informacje o uprowadzonych, jednak stanowisko władz wykluczało z góry wszelkie szanse. Wezwano do pomocy kuzynkę aresztowanej Kmiecik, która zatrudniona była w jednym z licznych urzędów niemieckich na Śląsku i jako taka miała ułatwiony dostęp do władz. Policja kryminalna dąbrowska wyjaśniła urzędniczce, że aresztowanych przesłano do „Gestapo” w Sosnowcu, tam jednak oświadczono, że o żadnych aresztowaniach w Dąbrowie nic im nie wiadomo. Kiedy i w innych urzędach interwencja odniosła podobny skutek — nie ulegało już wątpliwości, że aresztowanych należy zmarłych. poszukiwać wśród

PIERWSZY ŚLAD

Już po ucieczce Niemców i wkroczeniu Rosjan rodzina zaginionych, która nie ustawała w poszukiwaniach wpadła na pierwszy ślad. Gdy tylko powzięto podejrzenie, że aresztowani nie żyją — poszukiwania skierowano na cmentarz. Okazało się wkrótce, że przypuszczenia są słuszne, bo przyciśnięty do muru grabarz zeznał, że w nocy z 22 na 23 stycznia był wzywany przez Niemców i zmuszony do wykopania jednego, wspólnego grobu. W grobie tym pochowano kilka zwłok. O odkryciu zawiadomiono miejscowe władze Milicji Obywatelskiej, która bardzo energicznie pokierowała dalszymi poszukiwaniami i ustaliła straszną prawdę.

WSPÓLNY GRÓB

Na cmentarzu dąbrowskim, na miejscu niewidocznym, odkryto świeżą mogiłę, w której — po odkopaniu znaleziono — świeżo pogrzebanych. W grobie były zwłoki kobiety i dwóch męż­czyzn, przyczym ciała były tak strasznie zmasakrowane, że nie można było ustalić identyczności. Dopiero po przeszukaniu kieszeni zmarłych stwierdzono, że są to poszukiwali — Kmiecik, Kanwiszer i Salwa. Wskazywały na to dokumenty osobiste oraz różne drobiazgi, jak chusteczka do nosa z monogramem, lusterko i t. p.

PIWNICA MIEJSCEM TORTUR

Milicja Obywatelska, która — jak zaznaczyliśmy prowadziła dochodzenia — ustaliła, że aresztowanych przyprowadzono do gmachu zarządu miejskiego przy ulicy 3-go Maja, gdzie ich wprowadzono do piwnic i poddano strasznym torturom, dając upust sadyzmowi. O torturach, jakie zadawano zamordowanym, świadczą rany, stwierdzone przez obecnego przy ekshumacji lekarza. Nieszczęśliwi byli zbici przez oprawców do nieprzytomności, a potem dopiero znęcano się nad każdym z osobna. Kmiecik ma twarz tak zmasakrowaną, że z rysów nie można jej było zidentyfikować. Ma ona pokrajany nożem nos, oberżnięte uszy, przebity język a za paznokcie wbite drzazgi sięgające kilka centymetrów wgłąb ciała. Plecy nieszczęsnej mają barwę fjoletową, a przesiąknięte krwią ubranie świadczy, że miała godziny nielekkiej śmierci. Podobnie wyglądają pozostali dwaj — Salwa i Kanwiszer.

ZATARCIE ŚLADÓW

Po dokonaniu zbrodni, oprawcy hitlerowscy starali się zatrzeć ślady zasypując je piaskiem. Trupy przewieziono na miejscowy cmentarz, gdzie grabarzowi — pod groźbą zastrzelenia — polecono zakopać je we wspólnym grobie i o wypadku nikomu nic nie mówić.

Pomścimy Śmierć

Pogrzebem ofiar hitlerowskiego bestialstwa zajęły się miejscowe władze P. P. R. Pogrzeb — na który przybyło z całego Zagłębia tysiące ludzi — odbył się w ubiegłą środę. Hołd, jaki oddano tragicznie zmarłym, był równocześnie „Wspaniałą manifestacją narodowych uczuć zgromadzonych tłumów, które — po okolicznościowym przemó­wieniu jednego z członków P. P. R., złożyły uroczystą przysięgę: — Pom­ścimy śmierć niewinnie zamordowanych — powtarzały tłumy głęboko poruszonych ludzi, po twarzach których spływały łzy.

ZA CO ICH ZAMORDOWANO

Jak się okazuje, aresztowanie zamordowanych nastąpiło na skutek doniesienia, że Kmiecik jakoby dała schronienie jednemu z członków polskiej organizacji podziemnej, a pozostali dwaj zostali zgładzeni, ponieważ opuścili pracę. Miejscowe władze niemieckie nie zadały sobie nawet trudu, żeby przeprowadzić jakieś śledztwo i znaleźć potwierdzenie oskarżenia lecz bez sądu zamordowały niewinnych łudzi. Sadyści — powodowani nienawiścią rasową jeszcze w ostatnich dniach swego panowania chcieli wywrzeć zemstę na znienawidzonych Polakach.

RYZĘ I SZRAJBER

Władze nasze znają na szczęście największych wrogów polskości na miejscowym terenie, którymi okazali się Szrajber i Ryzę, obydwaj ze służby śledczej w Dąbrowie. Mają oni na swoim sumieniu niejedno życie ludzkie. To też przypuszczać należy, że nie minie ich zasłużona kara. Władze zajmują się jeszcze poszukiwaniem pozostałych dwu ofiar zbrodni.

Przeczytaj więcej w Cyfrowej Encyklopedii Dąbrowy Górniczej: Dzielnice - Centrum - 3 Maja - 42 Osoby - Bronisława Kmiecik Bibliografia - Czasopisma i gazety - Dziennik Zachodni Osoby - Edward Salwa Osoby - Henryk Kanwiszer Uroczystości i wydarzenia - Katastrofy, pożary, wypadki Kolekcje, zbiory, prywatne archiwa - Krzysztof Kulik Bibliografia - Czasopisma i gazety - Polonia Życie Codzienne - Zbrodnie hitlerowskie Uroczystości i wydarzenia - Życie pod okupacją