Dziś przez dominację PKZ Resursa powoli popada w zapomnienie,ale kiedyś była jednym z głównych ośrodków kultury w Dąbrowie.

 Zanim powstała

Zanim budynek Resursy powstał w obecnym miejscu wcześniej mieścił się tam budynek szybu wodnego. Szyb kończył sztolnię „Ullmann” w której zamontowane były pompy kopalni Reden.
W 1824 zamontowano w nim 8 maszynę parową o mocy 8KM do wypompowania wody, którą następnie kierowano do otwartego kanału na skos od 3 maja, a następnie ulicą Ogrodową. MAPA

Początki

Budynek Resursy wzniesiono w w 1895 roku. Nazwa „Resursa” pochodzi z francuskiego-ressources – środki. Nazwa ta po polsku to nic innego jak po prostu klub towarzyski.Dlaczego resursa a nie jakaś polska nazwa? Zwyczajnie budowniczowie gmachu poszli za modą i użyli popularnego wówczas języka francuskiego.
Od razu stał się głównym ośrodkiem miasta. Zmieniono nawet nazwę obecnej ulicy 3 maja z św. Jana na Klubową.
Przemysłowcy,kupcy i inni bogaci i wpływowi ludzie Dąbrowy i okolic stworzyli tu Klub Towarzyski który z czasem przerodził się w dom kultury z prawdziwego zdarzenia.

Działalność

Najważniejsza w całym budynku była sala balowa ze sceną.
Odbywało się tu mnóstwo wydarzeń kulturalnych:bale,rauty, akcje oświatowe, konferencje naukowo-techniczne i bale karnawałowe. Wśród bali warto wyróżnić te podczas których zbierano pieniądze na budowę bazyliki.

W Resursie działał chór,orkiestra,teatr amatorski założony przez Stanisława Kontkiewicza. Przyjeżdżali tu aktorzy z sosnowieckiego teatru.
Była siedzibą licznych stowarzyszeń- biuro Rady Zjazdu Przemysłowców Górniczych(założony w 1903 roku),Towarzystwo Muzyczne,redakcja Przeglądu Górniczo-Hutniczego.
W budynku dochodziło do spotkań kulturalnych, m.in. z Marią Konopnicką, Elizą Orzeszkową Stanisław Przybyszewski czy Helena Modrzejewska. Budynek był oświetlany za pomocą linii energetycznej doprowadzonej z Huty Bankowej.
Od razu po wybudowaniu gmachu w 1895 roku w środku powstało, wtedy jeszcze nieformalne Towarzystwo Muzyczne.
W 1900 roku w budynku odbył się pierwszy w Zagłębiu pokaz kinematografu urządzony przez wychowanków Sztygarki
W w tym samym roku zalegalizowano działalność wspomnianego Towarzystwo Muzyczne pod batutą Franciszka Koźmina.
Ich koncert inauguracyjny odbył się w 23 marca 1901 roku. Do przerwy w działalności tj. 1905 roku zorganizowali 12 koncertów.
Na przerwę w działaniu miały wpływ ruchy ewolucyjne związane z wydarzeniami w Rosji i I wojna światowa.
Towarzystwo odrodziło się 12 lat później w 1917 roku pod prezesurą Juliana Hofmana.
Następne wydarzenia pokazują jak wielkie znaczenie w Dąbrowie miała Resursa.

Rewolucyjne dzieje

8 listopada 1918 robotnicy próbowali zdobyć gmach resursy, gdzie planowano urządzić siedzibę rady i jej pierwsze posiedzenie. Szturm odbity przez wojsko austriackie nie odniósł sukcesu. Dodatkowo w walce zginął Eugeniusz Furman członek PPS-Lewicy z kopalni „Paryż”. Obecnie poświęcona mu jest tablica na ścianie budynku.

Dnia 7 maja 1919 miała w Dąbrowie wielotysięczna demonstracja górników. Wysłany przeciwko nim oddział rezerwistów został otoczony przez tłum i pochód pomaszerował 3 maja pod znany nam już gmach.
Rozproszył ich oddział kawalerii płazując szablami. Wielu z nich aresztowano.
Podczas strajku powszechnego 8 maja 1919 strajkujący przeszli z wiecu pod szkołą Górniczą pod gmach Resursy by odbyć pierwsze posiedzenie rady. Gmach był otoczony przez beselerczyków- żołnierzy podporządkowanym Rządowi Tymczasowemu. Nie chcąc tworzyć konfliktu pochód poszedł w kierunku kopalni „Paryż”.

Okres międzywojenny

W 1928 na krótki okres znajdowało się w nim prywatne Gimnazjum Żeńskie, późniejsza szkoła im. Zawidzkiej. Wynajmowało w środku kilka pomieszczeń gdyż liczba uczennic w tamtym okresie dochodziła do 500 i nie zmieściły się w normalnej siedzibie.
W czasie II wojny światowej Niemcy przerobili budynek na Haus der Deutschen(Dom Niemiecki).
Wtedy też zniszczyli większość ozdób architektonicznych i otynkowali zasłaniając ceglaną elewację. Przebudowano również główne wejście oraz rozkład pomieszczeń wewnątrz.

Po 1945 roku był to jedyny reprezentatywny budynek gotowy do otwarcia urzędów państwowych od zaraz.
Dlatego władze wykorzystały obiekt w roli siedziby PRL-owskich organizacji i partii-Polskiej Partii Robotniczej, Związku Walki Młodych, Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, Naczelnej Organizacji Technicznej.

W ostatnich latach w środku mieściło się wiele różnych najemców-bank BPH, pub Graffiti,kawiarnię „Resursa”.
W 2008 roku przy ogólnym sprzeciwie mieszkańców Urząd Miasta sprzedał budynek za 3,2 mln lokalnej firmie Cash Flow. Mimo obaw właściciel nie poczynił w środku większych zmian.
Warto wspomnieć że jednym z najemców budynku jest klub taneczny „Marengo” który niejako podtrzymuje tradycje Resursy.

Architektura

Niegdyś resursa była jednym z najpiękniejszych budynków w Dąbrowie.
Cała bryła budynku była otoczona licznymi grzymsami, każde okno posiadało ozdobne nadproże.
Ale największą uwagę zwraca reprezentatywne wejście. Do środka wchodziło się przez ganek na którym na pierwszym piętrze znajdował się balkonik a jeszcze wyżej ozdobny szczyt w kształcie zamkowej wieży.
Na każdym z pilastrów znajdowała się ozdobna rozeta które zachowały się do późnych lat PRL-u.
Po przebudowach władz niemieckich i PRL-owskich gmach nie prezentuje się już tak okazale, choć nadal jego bryła jest bardzo wyjątkowa.
Zlikwidowano ganek wejściowy i tym samym znajdujący się nad nim balkon, ozdobny szczyt oraz zakryto cegły tynkiem.
Poza istniejącymi do dziś wejściami z od frontu i tył istniało także boczne od ulicy Bandrowskiego.

Nadal jednak gmach Resursy zachwyca swym widokiem. Już sama jej bryła – nieregularna, złożona wydawałoby się z przypadkowych bloków które jednak doskonale się uzupełniają. Jej elewacja jest podzielona pilastrami na symetryczne części. Pierwsze piętro jest oddzielone od dolnego podwójnym gzymsem. Z boku widnieje jeszcze ozdobna wieżyczka. Wnętrza są niestety kompletnie przebudowane i ciężko znaleźć w nich coś ciekawego.

Krzysztof Kulik

Lokalizacja

Mapy historyczne