Opis:

Fragment opracowania pt. „Wycieczki jednodniowe Zagłębia”.

Pustynia Błędowska. Jest to jedyny tego rodzaju obszar nie tylko w Polsce ale w całej środkowej Europie. Tworzy on jakby miniaturową polską Saharę, olbrzymi zbiornik piachów na przestrzeni ok. 8 km długości i od 3—5 km szerokości, położony na granicy woj. krakowskiego i katowickiego na wschód od obszaru przemysłowego. Grubość pokładów na pustyni Błędowskiej wynosi od 20 do 50 m, przeciętna obliczana jest na 40 m.

Wycieczka przez Pustynię Błędowską może się oczywiście odbywać tylko pieszo. Przebycie jednego kilometra wymaga 30 do 45 minut. W dni upalne piasek parzy nawet przez grube podeszwy. Nie zaleca się plażowania na piasku w czasie wycieczki.

Dojazd koleją do stacji Rabsztyn na linii Katowice—Tunel. Od Katowic odległość 56 km, z Sosnowca 48 km, ze Strzemieszyc 35 km. Z Rabsztyna, który jest też miejscowością wycieczkową, należy dojechać autobusem do wsi Klucze, a stamtąd do wschodniego krańca pustyni. Trasa poprzez pustynię, licząc od Rabsztyna do Sławkowa, obejmuje ok. 20 km (Rabsztyn—Klucze 5 km). Ze śląskich terenów przemysłowych najlepiej przyjechać do Rabsztyna wieczorem, w przeddzień świąteczny i jeszcze tego samego dnia udać się do Kluczy. Między osadą Klucze a wielką papiernią tej samej nazwy, w pobliżu pokopalnianego stawku Rudnica, znajduje się gajówka przeznaczona na tymczasowe schronisko. Odległość z Bukowna przez Bolesław do Kluczy wynosi ok. 12 km.

Środkiem Pustyni Błędowskiej przepływa ze wschodu na zachód Biała Przemsza, biorąca początek w lasach koło wsi Grabic przy drodze z Wolbromia do Trzyciąża. Przez piachy wije się ona zwężającą lub rozszerzającą się kotliną, dochodzącą do 30 m głębokości. Na brzegach rzeki rośnie niewielkie pasmo drzew, które wraz w występującymi od czasu do czasu płatami zieleni, tworzy jakby rodzaj oazy pustynnej. Rzeka jest płytka, zimne jej wody płyną wolno po piaszczystym dnie.

W czasie burzy masy piachu poderwane siłą wiatru tworzą duże wiry, przerzucane z miejsca na miejsce. Piach uniesiony w powietrzu przesłania pole widzenia, sypie się w oczy. W gorące dni lata, przy sprzyjających okolicznościach, zdarzają się na piaskach błędowskich tzw. „miraże pustynne”. Wrażenie tego zjawiska jest nadzwyczajne. Przy spojrzeniu na powierzchnię piasków wydaje się, że miejsca między wzniesieniami wypełnione są falującymi toniami wody. Na ich powierzchni odbija się jak w zwierciadle piękna roślinność lub wydmy piaszczyste „z drugiej strony brzegu”. W miarę przybliżania się do złudnego obrazu, zarysy jego stopniowo rozpływają się i zacierają.

Z okolicznych szczytów roztacza się widok na całą Pustynię Błędowską, np. ze wzgórza pod Kluczami (417 m npm). Koło wsi Pomorzany przy drodze Olkusz—Klucze dojrzeć można pustynię ze wzgórza wysokości 441 m. Z północnej strony pustynnych piasków jest wzniesienie koło wsi Chechło (402 m) i koło wsi Błędów (341 m). Brzegi pustyni pokryte są lekko sfalowanymi piaskami, żwirami i okruchami skalnymi. Tu i ówdzie widać słabe ślady roślinności.

Pustynia Błędowska, podobnie jak cała sąsiednia połać kraju, jest gospodarczo związana z zagłębiem węglowym. W ramach Planu 6-letniego połączy ją z kopalniami śląskimi „magistrala piaskowa”, której odcinek oddano do użytku w grudniu 1951 r. Piasek błędowski dowożony tymi liniami, przeznaczony jest na tzw. podsadzkę w kopalniach po wybraniu węgla. Eksploatacja piasku nie umniejszy części pustyni przeznaczonej na rezerwat przyrodniczy. Jest to jedyny w Polsce rezerwat pustynny.
Szczegóły odnośnie Ojcowa i jego okolicy znaleźć można w przewodniku „Wycieczki z Krakowa”, bądź we wspomnianej już „Jurze Krakowskiej”.

Przeczytaj więcej w Cyfrowej Encyklopedii Dąbrowy Górniczej: Dzielnice - Błędów Wypoczynek i zieleń - Pustynia Błędowska Bibliografia - Książki i albumy - Wycieczki jednodniowe Zagłębia