Opis:

Artykuł „Miasto trzech rewolucji” wydrukowany w 17 numerze „Panoramy” Śląskiego Tygodnika Ilustrowanego z 29 kwietnia 1956 roku.

Walące się domki, wilgotne nory bez światła i kanalizacji – oto najbardziej typowe warunki mieszkaniowe ludności Zagłębia w okresie międzywojennym. Osiedle im. Królowej Jadwigi, osiedle przy ulicy Mickiewicza, nowa „Ksawera”, Park Kultury i Wypoczynku na Zielonej – to zdobycze trzeciej zwycięskiej rewolucji w Dąbrowie Górniczej.

Bracia robotnicy polscy! Na całym świecie 1 Maja ustanie warczenie maszyn, zgaśnie ogień pod kotłem parowym… Fabrykanci z nieczystym sumieniem pochowają się w mysie dziury, a robotnicy pospieszą na zebrania, gdzie będą się naradzać nad środkami  wywalczenia ostatecznego zwycięstwa, przejścia fabryk i ziemi na wspólną własność ludu pracującego… i my nie możemy się przyglądać tylko z daleka tej walce… Wystąpmy zgodnie! Śmiało bracia. Wszyscy razem!

Odezwa ta, wydana przez II Proletariat, a podpisana przez Komitet Robotniczy, pojawiła się w Zagłębiu Dąbrowskim na kilka dni przed majem 1890 roku – pierwszym roku majowego święta. Kursowała z rąk do rąk, czytana przy zamkniętych drzwiach i przysłoniętych oknach, mobilizowała robotnicze środowisko, podnosiła klasową świadomość, zwierała proletariackie szeregi. Nie zabrakło też zagłębiowskich robotników w pierwszym robotniczym święcie, którego zasięg objął dziesiątki krajów, wywołując strach wśród burżuazji, a podnosząc u robotników poczucie siły. Na płotach i murach Dąbrowy Górniczej pojawiły się wtedy napisy: „CHCEMY BYĆ LUDŹMI!”

Dąbrowa Górnicza przodowała i w następnych latach rewolucyjnemu Zagłębiu. Rokrocznie w pierwszomajowe dni powiewały na wysokich drzewach, szybach i fabrycznych kominach czerwone sztandary, zatknięte tam niewidzialną robotniczą dłonią, ku wściekłości żandarmów i kopalnianych dyrekcji. Z roku na rok było ich coraz więcej we wszystkich miejscowościach Zagłębia i przemysłowego Śląska. Rokrocznie wylegały na ulice tysięczne rzesze robotniczej braci „naradzając się nad środkami ostatecznego zwycięstwa”, demonstrując przeciw krzywdzie, uciskowi i poniżeniu.

Rewolucyjne lata 1905-1906 i później 1917-1919 zabrały z zagłębiowskich szeregów robotniczych najofiarniejszych synów.  Potem przyszły ciężkie lata walki z terrorem rodzimej burżuazji, pozostającej w służbie obcych kapitalistów, a z kolei lata hitlerowskiej tyranii. Ale i one nie załamały robotniczego ducha, lecz stały się dalszą lekcją politycznego wychowania. Aż zaświtał dzień trzeciej zwycięskiej rewolucji i wyzwolenia w 1945 roku.

Przeczytaj więcej w Cyfrowej Encyklopedii Dąbrowy Górniczej: Archiwalia - Fotografie Dzielnice - Ksawera Bibliografia - Czasopisma i gazety - Panorama