R.K.S Zagłębie jest obecnie najdłużej działającym nieprzerwanie klubem Dąbrowy Górniczej. Przez lata dokonywał fuzji, zmieniał nazwy, ale mimo przeciwności przetrwał do dziś.

Historia klubu rozpoczyna się 7 lipca 1925 roku. Powstał w wyniku fuzji działających od kilku lat drużyn „Olsza”, „Naprzód” i „Błyskawica”. Początkowo klub miał nosić nazwę „Przyszłość” ale ze względów politycznych nazwa nie została zaakceptowana przez władze. W okresie międzywojennym klub grał w lokalnej lidzie okręgowej z drużynami takimi jak „Zagłębianka„, „KS Sosnowiec” czy „Makabi Sosnowiec”.

Rys.1 Zagłębiak w latach 30-tych

W 1927 roku RKS Zagłębie zostało mistrzem podokręgu. Sezon 1928 roku rozpoczęło w klasie A. Pierwszy znaczący sukces drużyna odniosła w 1932 roku gdy wygrała mistrzostwa Zagłębia i awansowała do  mistrzostw województwa katowickiego. W tym samym roku RKS sięgnął również po wicemistrzostwo klubów robotniczych Polski rozegrał ciekawy mecz na swoim boisku z mistrzem Śląska – niemieckim „Wacker”.   W 1933 roku drużyna przenosi się na boisko na ulicy Konopnickiej i dokonuje fuzji z „Orlętami”.    Ponowne mistrzostwo Zagłębia RKS zdobywa w sezonach 1936/37 oaz 37/38. W sezonie 1938/39 RKS walczył o wejście do ekstraklasy. Wygrał wówczas nawet dwukrotnie z Legią Warszawa.  W  1937 roku drużyna juniorów sięgnęła po wicemistrzostwo Polski. Najbardziej znani piłkarze klubu okresu międzywojennego to Adam Banasik, Marian Fablewski, Jan Grabowski, Stanisław Szpruch, Mirosław Łukasiewicz, Stefan Pękalski, Roman Skubek, Władysław Wolski, Edmund Mstowski.
Na czas okupacji klub został zawieszony. Grano jedynie w konspiracyjnych mistrzostwach Zagłębia.

Rys.2 Drużyna na boisku na Konopnickiej

Po wyzwoleniu klub reaktywowano 15 marca 1945 roku. W 1948 roku RKS został mistrzem lokalnej ligi A. W tym samym roku walczył również bezskutecznie o awans do II ligi. W 1949 roku w wyniku odgórnej decyzji o zmianie klubów sportowych na zrzeszenia nad drużyną patronat obejmuje Huta Bankowa i nazwa zostaje przemianowana na Stal Dąbrowa Górnicza. W 1950 roku wygrywają ponownie klasę A i w tym samym roku awansują do II ligi na  sezon.

Rys.3 RKS w 1945 roku (ciemne koszulki)

W 1955 roku zespół powrócił do pierwotnej nazwy. W 1957 roku ponownie awansował do A-klasy. W sezonie 1963/64 awansowali do III ligi, gdzie utrzymał się jeden sezon.  W sezonie 1970/71 znów udało im się wywalczyć powrót do III ligi, ale znów jedynie na jeden sezon.
W sezonie 1972/73 znów RKS wywalczył awans, tym razem w związku ze zmianami nazw ligi do okręgowej grupy B. W tejże lidzie (wówczas po zmianach nazywaną terenową) pozostał do sezonu 1979/80 gdzie wywalczył awans do okręgowej IV ligi.

Rys.4 RKS w czasach PRL-u

Wówczas klubem zainteresował się potężny sponsor – nowo powstała Huta Katowice. Klub zmienił nazwę na KS Hutnik Dąbrowa Górnicza. Pozycję w lidze udało się utrzymać do sezonu 1983/84. W 1985 roku w związku z brakiem zainteresowania sponsora powrócono do nazwy RKS Zagłębie. RKS pozostał w lidze do końca epoki PRL-u. Wraz ze zmianą systemu przyszła zmiana rozgrywek – od teraz ich liga znów nazywała się okręgowa.   15 lipca 1997 roku  dokonana zostaje fuzja z „Zagłębianką” i wówczas oba kluby przyjmują nową nazwę KS „Zagłębiak”. Pierwsza drużyna w klasie okręgowej trenuje na Konopnickiej, rezerwa w A-klasie na Ksawerze. W 2000 roku zostaje rozwiązana rezerwa, a pierwsza drużyna przenosi się na Ksawerę. W 2005 roku następuje awans do klasy okręgowej, a w 2007 do IV ligi. W tym samym roku sekcja juniorska zdobywa mistrzostwo podokręgu sosnowieckiego. W 2010 roku drużyna sięga po podokręgowy Puchar Polski. W 2016 roku z powodów finansowych drużyna przestaje istnieć i klub zostaje rozwiązany. Dzięki pomocy Stowarzyszenia Oldboje RKS Zagłębie Dąbrowa Górnicza następuje reaktywacja zespołu pod oryginalną nazwą RKS Zagłębie , który trafia do klasy B  gdzie gra do dzisiaj.

RKS Zagłębiak posiadał również sekcję tenisa stołowego, która  w sezonach 1978-81 grała w lidze wojewódzkiej. Drugą sekcją działającą w ramach klubu była sekcja boksu. Ring był rozstawiany pod chmurką na boisku na ulicy Konopnickiej. Trzecią sekcją była sekcja koszykówki.

Logo

Logo klubu charakteryzują czerwono-białe pasy ze złotymi detalami. Pierwotne loga z okresu międzywojennego składają się z prostej tarczy herbowej w kształcie tarczy rycerskiej. Na górze w prostokącie znajdował się napis „Zagłębie”, a na dole w diamencie kupla górnicza nawiązująca do tradycji miasta. Przestrzeń między tymi dwoma elementami wypełniały biało-czerwone pasy, a kontury zaznaczano złotą kreską. Na czas funkcjonowania pod nazwą stal klub przyjął tarczę herbu w formie księgi. W jej środku w kole znajdowała się wpisana litera „S”. Nad nią znajdowała się korona będąca fragmentem zębatki. Litera i tło było utrzymane w niebieskim odcieniu, koło w żółtym a zębatka biała. Kontury zostały zaznaczone złotą linią. W dalszym etapie PRL powrócono do dawnego loga dodając jedynie u szczytu wpisane w trójkąt litery „RKS”. Na proporcach spotyka się wariacje kolorystyczną loga gdzie kupla jest pomalowana na czarno wraz z jednym pasem. Gdy patronat nad klubem objęła Huta Katowice miejsce kupli zajęło logo zakładu, miejsce RKS Zagłębia zajęła nazwa KS Hutnik, a pasy zostały przemalowane na kolory pomarańczowy, biały i czarny. Złote kreski pozostały. Po fuzji klubów i powstania KS Zagłębiak diametralnie zmieniono herb. Składał się on z diamentu wpisanego w koło i podzielonych wokół niego czterech pól. W polach o kolorach kolejny czerwony, biały, czarny, zielony wpisano nazwy „Dąbrowa Górnicza 1997” a w białym diamencie umieszczono logo piłki oraz nazwę klubu KS Zagłębiak. Obecnie powrócono do starego loga.

Stroje
Ciężko z dużą pewnością  powiedzieć cokolwiek o przedwojennych strojach, gdyż trudno rozróżnić zdjęcia treningowe od zdjęć meczowych oraz z uwagi na fakt że wszystkie są czarno-białe. Prawdopodobnie oficjalnym strojem drużyny były białe koszule polo z czerwonymi kołnierzykami i czerwone spodenki z niewielkim białym paskiem na dole. Zamiennie stosowano drugi komplet z czerwonymi koszulami polo i białymi kołnierzykami oraz białe spodenki z czerwonym paskiem. Znane jest również jedno zdjęcie drużyny w zupełnie białych koszulach z herbem klubu na piersi. W PRL-u stosowano koszulki polo w jednolitym czerwonym kolorze i białe spodenki z czerwonym paskiem. Obecnie stosowane są czerwone komplety z niebieskimi paskami na lewej ręce, prawym barku, lewym biodrze i prawej nogawce.

Boisko

Początkowo mecze były rozgrywane na boisku koło centrum na ulicy Mireckiego – obecnie boisko Szkoły Podstawowej nr 3. W 1931 roku boisko gościło Robotnicze Mistrzostwa Europy. Na boisku tym reprezentacja Polski pokonała w finale drużynę z Austrii. W 1933 roku drużyna przenosi się na boisko na ulicy Konopnickiej, dotychczas użytkowane przez Towarzystwo Sportowe Dąbrowa.  Klub rozpoczyna przebudowę boiska. Budowa była prowadzona siłami zawodników. Niebagatelny wpływ na postęp budowy miał fakt że jednym z zawodników klubów był budowniczy miejski Stanisław Szpruch. Szatnie zostały umieszczone w pobliskiej kamienicy, a za natryski robi rów z wodą wypompowywaną spod ziemi przez kopalnię „Flora”. W okresie PRL-u boisko dostaje się w ręce Huty Bankowej z faktu iż jest głównym sponsorem klubu.  W latach 1982-1987 roku, gdy patronat nad RKS-em objęła Huta Katowice, przystąpiono do remontu boiska. Przez ten czas drużyna korzysta z sąsiedniego klepiska oraz stadionu w Ząbkowicach. W 1997 roku Huta Bankowa przekazuje obiekt miastu i rozpoczyna się kolejny remont. RKS na ten czas trenuje u „Zagłębianki” na Ksawerze. W 2000 roku drużyna przenosi się na boisko na Ksawerę. W 2011 roku na boisku bocznym powstaje sztuczna trawa. Boisko obecnie ma wymiary 100 na 60 metrów i posiada 1000 miejsc, w tym 200 siedzących.

Zawodnicy

Okres międzywojenny Adam Banasik, Marian Fablewski, Jan Grabowski, Stanisław Szpruch, Mirosław Łukasiewicz, Stefan Pękalski, Roman Skubek, Władysław Wolski, Edmund Mstowski
Sezon 1949/50 trener Teodor Peterek
Sezon 1970/71 : trener Ryszard Głowacki, zawodnicy Stefan Czuba, Ryszard Merta, Jerzy Selega, Zbigniew Piekarski, Andrzej Błachuciński czy Edmund Gwoździowski.
Sezon 1980/81 trener Kazimierz Krosta, zawodnicy Jerzy Koźmiński, Tadeusz Niedajchleb, Dariusz Jamrozy, Zenon Wieczorek, Waldemar Włosowicz, Maciej Żbik, Mirosław Kwaśniak, Marek Kowal, Jarosław Stępień, Zdzisław Herszlikiewicz, Jarosław Skrzypiec
1985-90 : trener Marian Ostafiński, zawodnicy Roman Spisak, Jacek Kukulski, Paweł Neter, Janusz Nasiek

Ciekawostki

W 1939 roku, kilka miesięcy przed wybuchem II wojny światowej RKS organizuje na swoim boisku mecz charytatywny między drużyną robotników Huty Bankowej oraz zakładów Zieleniewskiego (dzisiejszy Fitzner). Dochód z tego wydarzenia został przekazany na zakup czołgu przez Wojsko Polskie.

Podczas II wojny światowej koledzy z drużyny ukrywają  jednego z zawodników żydowskiego pochodzenia – Arona Goldbluma, dzięki czemu przeżywa wojnę.

Podczas meczu w 1968 roku na boisku Damelu między GKS Dąbrowa a RKS Zagłębie zawodnik RKS-u strzałem piłki niszczy doszczętnie drewnianą bramkę – mecz zostaje przerwany.

Krzysztof Kulik

Źródła

http://wikizaglebie.pl/wiki/RKS_Zag%C5%82%C4%99bie_D%C4%85browa_G%C3%B3rnicza
https://rkszaglebie.futbolowo.pl/
Wycinki prasowe Polonii i Expressu Zagłębia.